Artikel 4 WBR
Artikel 4 van de Wet belastingen op rechtsverkeer (artikel 4 WBR) bepaalt dat onder omstandigheden ook overdrachtsbelasting verschuldigd is bij een overdracht van aandelen in een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (of andere vennootschappen met een in aandelen verdeeld kapitaal). De bezittingen van die vennootschap moeten op het tijdstip van de verkrijging van de aandelen of op enig tijdstip in het daaraan voorafgaande jaar grotendeels (hebben) bestaan uit onroerende zaken, en tegelijkertijd moet tenminste 30% van de bezittingen bestaan of hebben bestaan uit in Nederland gelegen onroerende zaken, mits de onroerende zaken als geheel genomen, op dat tijdstip geheel of hoofdzakelijk “dienstbaar zijn of waren aan het verkrijgen, vervreemden of exploiteren van die onroerende zaken”. De laatste zinsnede wordt ook wel de “doeleis” genoemd.
Kwalificeert de vennootschap zich als artikel 4
Indien een vennootschap kwalificeert als een zogenaamde artikel 4 vennootschap, worden de aandelen beschouwd als fictieve onroerende zaken en kan een koper van die aandelen overdrachtsbelasting verschuldigd zijn (dit hangt mede af van het aantal te verkrijgen aandelen, maar daar zal ik in dit artikel verder geen aandacht aan besteden).
Niet alleen een overdracht van aandelen kan een belastbaar feit zijn voor de overdrachtsbelasting, maar dit kan ook aan de orde zijn bij het certificeren van aandelen, bij uitgifte van aandelen en bij inkoop van aandelen in een artikel 4 vennootschap. Dit laatste speelde bij de Rechtbank Leeuwarden.
Rechtbank: is er sprake is van exploitatie van een onroerende zaak?
A BV is eigenaar van twee datacenters/telehouses waarin derden ICT-apparatuur hebben ondergebracht en zo tegen een vergoeding hun onderneming uit kunnen oefenen. De datacenters bewerken stroom en leveren onder meer koeling en beveiliging. Bovendien zorgen de datacenters voor geavanceerde, automatische brandmeld- en blussystemen en back-up stroomvoorzieningen.
A BV heeft een eigen aandeel ingekocht (niet gevolgd door intrekking). Bij de Rechtbank was in geschil of deze inkoop een belastbaar feit was voor de overdrachtsbelasting, waarbij met name de vraag aan de orde was of er voldaan werd aan de doeleis.
De Rechtbank heeft op 15 november 2012 geoordeeld dat A BV weliswaar onroerende zaken in eigendom heeft, maar dat zij deze benut in het kader van de exploitatie van datacenters door haar dochtervennootschap. Deze dochtervennootschap oefent daarmee een bedrijf uit op een ander gebied dan dat van de exploitatie van onroerende zaken. De vraag of er sprake is van exploitatie van een onroerende zaak is dus niet zozeer afhankelijk van het bezigen van de onroerende zaak, als wel van de vraag in het kader van welke feitelijke bedrijfsuitoefening dit gebeurt.
De rechtbank oordeelt: is A BV een artikel 4 vennootschap?
Om die reden oordeelt de Rechtbank dat niet voldaan wordt aan de doeleis, waardoor A BV geen artikel 4 vennootschap is en er daarmee geen overdrachtsbelasting verschuldigd is bij de inkoop van het eigen aandeel.
Indien een vennootschap met in aandelen verdeeld kapitaal onroerende zaken in eigendom heeft, verdient de vraag of er bij een aandelentransactie (niet alleen een overdracht, maar ook een inkoop, uitgifte en certificering) overdrachtsbelasting verschuldigd is, speciale aandacht.
