Aansprakelijkheid bestuurder voor transactie vennootschap

Het leeghalen van een vennootschap door een moedervennootschap met verrekening van de koopsom is onrechtmatig indien daardoor een schuldeiser zijn vordering niet kan verhalen, aldus de Rechtbank te Utrecht[i].



 

Een Duitse vennootschap probeerde haar vordering op Mediasystemen B.V. (hierna “Mediasystemen”) te verhalen, maar toen zij bij Mediasystemen aanklopte bleek dat Mediasystemen inmiddels ‘leeg’ was. Mediasystemen had namelijk al haar activa en een deel van haar passiva verkocht aan haar moedervennootschap en bestuurder , Triple P Nederland B.V. (hierna “TPN B.V. ”). De koopprijs voor het geheel bedroeg € 478.000,=, welke door TPN B.V. aan Mediasystemen is voldaan door een verrekening in rekening-courant. Mediasystemen heeft dus nooit over het bedrag van de koopprijs beschikt, maar dit bedrag is verrekend met haar schulden aan haar moeder, TPN B.V. Voor de Duitse schuldeiser met zijn veroordelend vonnis restte enkel nog een leeg Mediasystemen B.V., zonder activa en zonder geld en dus zonder verhaalsmogelijkheden.

Feitelijk gezien maakte Mediasystemen deel uit van een concern met aan de top TP N.V., de ‘grootmoeder’ van Mediasystemen en ‘moeder’ en bestuurder van TPN B.V. De handelingen in het concern werden verricht door de bestuurder van Mediasystemen (de heer Manders) en de bestuurder van TP N.V. (de heer Crijns). De heer Crijns was door zijn positie in de top van het concern als bestuurder van TP N.V. tevens indirect bestuurder van TPN B.V. en van Mediasystemen.

De Duitse schuldeiser spant een procedure aan bij de Rechtbank te Utrecht, tegen zowel Mediasystemen, TPN B.V., TP N.V., de heer Manders en de heer Crijns. De Rechtbank te Utrecht oordeelt dat de activa/passivaovereenkomst onrechtmatig is (‘paulianeus’), aangezien zij onverplicht is aangegaan, de schuldeisers door deze overeenkomst zijn benadeeld en zowel Mediasystemen (de verkoper) als TPN B.V. (de koper) wisten of behoorden te weten dat de schuldeisers zouden worden benadeeld. Mediasystemen is gehouden om de schade die de Duitse schuldeiser door het onrechtmatige handelen leidt, te vergoeden, maar aangezien Mediasystemen ´leeg´ is, heeft de Duitse schuldeiser daar niets aan. Vandaar dat interessant is om te bezien of de directe en indirecte bestuurders van Mediasystemen ook aansprakelijk zijn.

Aansprakelijkheid (indirect) bestuurders

Een bestuurder kan, indien de rechtspersoon onrechtmatig handelt (de rechtbank spreekt in dit geval mijns inziens incorrect over ‘het plegen van wanprestatie’), onder omstandigheden aansprakelijk zijn op grond van onrechtmatige daad, indien de bestuurder een voldoende ernstig persoonlijk verwijt valt te maken van zijn handelen. Hierbij is van belang dat een moedervennootschap/bestuurder van een rechtspersoon acht moet slaan op een evenwichtige belangenbehartiging van alle crediteuren. Dus TPN B.V. had als moeder van Mediasystemen niet alleen aan haar eigen belang mogen denken, maar ze had tevens aan de belangen van de andere schuldeisers moeten denken.

In dit geval heeft TPN B.V. haar vordering uit hoofde van de rekening-courantverhouding op Mediasystemen verrekend met de koopsom, terwijl ze wist dat andere schuldeisers - waaronder de Duitse schuldeiser - daardoor werden beroofd van de toen bestaande verhaalsmogelijkheden (namelijk de activa). Ook het feit dat de bedrijfsactiviteiten van Mediasystemen door de activa/passivatransactie geheel stil kwamen te liggen, speelt een belangrijke rol. Want hierdoor was het voor Mediasystemen ook in de toekomst niet meer mogelijk om nog vermogensbestanddelen te verkrijgen en zouden de overige schuldeisers dus ook nooit hun vorderingen kunnen verhalen. Door op deze manier Mediasystemen leeg te halen heeft ‘moeder’ TPN B.V. onrechtmatig gehandeld ten opzichte van de Duitse schuldeiser. TPN B.V. is aldus aansprakelijk.

Aansprakelijkheid van de moeder TP N.V. en haar bestuurder

De heer Crijns was als bestuurder van TP N.V. en indirect bestuurder van TPN B.V. en van Mediasystemen, bij alle vennootschappen betrokken. Bij de activa/passivatransactie heeft hij dan ook zowel de verkopende vennootschap (Mediasystemen) als de kopende vennootschap (TPN B.V.) vertegenwoordigd. In beide hoedanigheden heeft hij opzettelijk slechts gehandeld ten gunste van de ‘bedrijvenfamilie’. De heer Crijns had vanwege deze ‘dubbele hoedanigheid’ moeten begrijpen dat door de activa/passivatransactie de verhaalsmogelijkheden van de overige schuldeisers illusoir zouden worden en dat nieuwe vermogensbestanddelen van Mediasystemen niet te verwachten waren. TP N.V. (die over dezelfde kennis beschikt als de heer Crijns) en de heer Crijns kunnen beiden een ernstig verwijst worden gemaakt door onder deze omstandigheden toch de activa/passivatransactie aan te gaan.

Aansprakelijkheid van de bestuurder van Mediasystemen

Waar de bestuurder Crijns dus meerdere ‘petten’ op had bij de totstandkoming van de activa/passivatransactie, was de heer Manders enkel bestuurder van Mediasystemen. Maar ook ten aanzien van hem geldt dat hij bij de beëindiging van de ondernemingsactiviteiten van Mediasystemen de belangen van alle crediteuren in acht had dienen te nemen. Ook hij heeft moeten begrijpen dat door de activa/passivatransactie de verhaalsmogelijkheden illusoir zouden worden en dat nieuwe vermogensbestanddelen niet te verwachten waren. Manders heeft, door namens Mediasystemen in te stemmen met de activa/passivatransactie, slechts gehandeld ten gunste van de bedrijvenfamilie waarvan Mediasystemen deel uitmaakt. Ook Manders treft daarom het verwijt onrechtmatig te hebben gehandeld jegens de Duitse schuldeiser.

Zowel Mediasystemen, TPN B.V., TP N.V., de heer Crijns als de heer Manders worden hoofdelijk veroordeeld om de schade van de Duitse schuldeiser (welke schade nog moet worden begroot), te betalen.

Conclusie

Het uitvoeren van een zogenaamde ‘intercompany’ transactie binnen een concern waarna één vennootschap ‘leeg’ achterblijft is, zoals uit deze uitspraak blijkt, riskant. Niet alleen voor de directe bestuurder dan wel moedervennootschap van de ‘lege’ vernootschap, maar de aansprakelijkheid kan doorwerken tot in de top van het concern. Indien u twijfelt of een bepaalde transactie kan leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid, is het verstandig om hierover contact op te nemen met een specialist op dit gebied.

---

[i] rechtbank Utrecht 24 maart 2010, LJN: BL 8927.