Aanvang vrijwillige voortzetting pensioenopbouw direct na einde arbeidsovereenkomst

Op 28 juli 2015 heeft de Belastingdienst in Vraag & Antwoord 15-005 stilgestaan bij de mogelijkheid van vrijwillige voortzetting pensioenopbouw na einde dienstbetrekking. Deze mogelijkheid van vrijwillige voortzetting wordt gecreëerd binnen de context van artikel 10a Uitvoeringsbesluit Loonbelasting 1965. Hierin staat in het eerste lid, onderdeel c, verwoord dat vrijwillige voortzetting (fiscaal gezien) mogelijk is gedurende een bepaalde periode na onvrijwillig ontslag. Dit Vraag & Antwoord heeft vergaande en wellicht onvoorziene consequenties voor de praktijk, nu de Belastingdienst in dit Vraag & Antwoord de mogelijkheid van vrijwillige voortzetting binnen de context van deze bepaling restrictief uitlegt.

Menig pensioenuitvoerder (zeker pensioenfondsen) biedt de mogelijkheid van vrijwillige voortzetting na ontslag. In dat geval vindt er nog steeds pensioenopbouw plaats, ook al is de dienstbetrekking geëindigd. De kosten van deze vrijwillige voortzetting pensioendeelneming zijn in beginsel voor rekening van de deelnemer (de ex-werknemer). In veel pensioenreglementen staat verwoord dat de vrijwillige voortzetting pensioendeelneming tijdig, bijvoorbeeld drie maanden na ontslag, dient te worden aangevraagd. In sommige gevallen wordt de aanvangsdatum dan gesteld op de datum direct na ontslag (dus soms met terugwerkende kracht), maar dit hoeft in de praktijk niet altijd het geval te zijn. Het is belangrijk hierop alert te zijn, nu de Belastingdienst in Vraag & Antwoord stelt dat de vrijwillige voortzetting direct aansluitend aan de dienstbetrekking moet aanvangen. De Belastingdienst leidt dit af uit hantering van de term “voortzetting”. Ook wordt opgemerkt dat uit de toelichting bij het Uitvoeringsbesluit blijkt dat beoogd is om ex-werknemers gedurende een bepaalde periode direct volgende op de beëindiging van het dienstverband in de gelegenheid te stellen om de deelname in de pensioenregeling voort te zetten.

Het standpunt van de Belastingdienst gaat ver. Dit zou namelijk betekenen dat werknemers die - bijvoorbeeld - twee maanden wachten met hun aanvraag vrijwillige voortzetting en vervolgens alsnog besluiten de pensioendeelneming vrijwillig voort te zetten, met een fiscaal onzuivere pensioenregeling geconfronteerd kunnen worden. Dit is aan de orde voor zover de vrijwillige voortzetting dan niet met terugwerkende kracht (tot datum ontslag) aanvangt. Afgezien van dit praktisch onwenselijke gevolg, vraag ik mij af of de bepaling in het Uitvoeringsbesluit daadwerkelijk zo restrictief dient te worden uitgelegd. De term “voortzetting” komt in het bewuste artikellid van het Uitvoeringsbesluit Loonbelasting niet voor. Bovendien kan die term duiden op de continuering van eenzelfde pensioenregeling als zodanig en daarvan kan ook sprake zijn bij een (zeer) korte onderbreking.

Wat er ook van het standpunt van de Belastingdienst zij, pensioenuitvoerders en ex-werknemers kunnen er maar beter bedacht op zijn. Dit betekent dus dat sommige pensioenuitvoerders hier hun pensioenreglement op zullen (moeten) aanpassen. Overigens lijkt een latere aanvraagtermijn wel toegestaan te zijn; het lijkt er gelet op de gekozen terminologie op dat de Belastingdienst uitsluitend beoogd heeft de aanvang en dus niet de aanvraag restrictief uit te leggen. Werknemers zullen in geval van een ontslagscenario spoedig een beslissing moeten nemen over het al dan niet voortzetten van de pensioendeelneming. Wellicht is hierin ook een communicatierol voor de werkgever weggelegd.

Overigens is een hervatting van de vrijwillige voortzetting pensioendeelneming na een onderbreking evenmin mogelijk. Dat geeft de Belastingdienst in Vraag & Antwoord 15-004 aan. Het is dus niet mogelijk om bijvoorbeeld eerst een half jaar vrijwillig voort te zetten, dan te onderbreken en daarna weer te hervatten. Een einde vrijwillige voortzetting betekent dan ook een definitief einde.