Aanvraag van eigen faillissement als misbruik van recht

Stel, u legt beslag onder uw schuldeiser omdat deze aan u nog een grote vordering dient te betalen. Vervolgens vraagt uw schuldeiser zijn eigen faillissement aan, zodat uw beslag niets meer waard is. En zoals algemeen bekend is, is de uitkering op de vorderingen van de concurrente (‘gewone’) crediteuren in de meeste faillissementen laag to nihil. U heeft sterk de indruk dat uw schuldeiser alleen zijn eigen faillissement heeft aangevraagd om onder het beslag en dus de betaling van uw vordering uit te komen, kunt u dan iets ondernemen tegen het faillissement?



De Hoge Raad heeft onlangs (25 juni 2010) een arrest van het Gerechtshof Arnhem dat over deze vraag ging, beoordeeld. Daarbij heeft de Hoge Raad het arrest van het Hof in stand gelaten. De feiten zoals weergegeven in de conclusie van de advocaat-generaal bij het arrest van de Hoge Raad waren als volgt:

De besloten vennootschappen TransBoot B.V., Maas Waal Shipping B.V.  en ARAtainer B.V. (hierna: TransBoot c.s.) hebben op 8 mei 2009 een overeenkomst gesloten met Euro Shipping Cargo B.V. over de overname van containervervoer over binnenwateren. Beide partijen vervolgens verwijten de andere partij wanprestatie te hebben gepleegd. Euro Shipping Cargo B.V. legt conservatoir beslag onder TransBoot c.s. Hierdoor kan TransBoot c.s. haar bankrekeningen niet meer gebruiken en er ontstaan meerdere schulden.

In reactie op het beslag vragen alle drie de vennootschappen TransBoot B.V.  Maas Waal Shipping B.V. en ARAtainer B.V. hun eigen faillissement aan, en op 1 december 2009 worden ze failliet verklaard. Hierdoor gaat het conservatoir beslag op in het algemeen faillissementsbeslag en wordt Euro Shipping Cargo B.V. één van de concurrente schuldeisers, met weinig uitzicht op betaling van (een deel van) haar vordering.

Euro Shipping Cargo B.V. meent dat TransBoot c.s. zich door middel van de faillissementsaangifte aan hun contractuele verplichtingen jegens ESC hebben willen onttrekken en zij stelt verzet in tegen deze faillietverklaring.

 

Dit verzet was gebaseerd op de stellingen dat TransBoot c.s. niet verkeerden in de toestand van te hebben opgehouden te betalen en dat de eigen aangifte uitsluitend is gedaan met het oogmerk Euro Shipping Cargo B.V. te benadelen en daarom misbruik van recht oplevert.

Het Hof, gesauveerd door de Hoge Raad, oordeelt als volgt. Het is inderdaad mogelijk dat een schuldenaar de bevoegdheid tot het doen van eigen aangifte door de schuldenaar misbruikt. Indien een bevoegdheid wordt gebruikt met geen ander doel dan een ander te schaden of met een ander doel dan waarvoor zij is verleend of in geval men, gezien de belangenafweging van de betrokkenen, naar redelijkheid niet tot die uitoefening had kunnen komen, is sprake van misbruik van recht.

Echter, voor het uitspreken van een faillissement van een schuldenaar (TransBoot c.s.) is noodzakelijk maar voldoende dat hij werkelijk in de toestand verkeert van te hebben opgehouden te betalen. Dit is het geval , indien er (kort gezegd) twee of meer schuldeisers zijn. TransBoot c.s. voert aan dat er, als gevolg van het beslag, meerdere schuldeisers waren.

Euro Shipping Cargo B.V. heeft daartegen aangevoerd dat TransBoot c.s. zekerheid had kunnen stellen, waarna Euro Shipping Cargo B.V.  de beslagen had opgeheven en TransBoot c.s. haar schuldeisers had kunnen betalen. Dan was er dus geen toestand geweest waarin TransBoot c.s. had opgehouden te betalen.

Deze redenering van Euro Shipping Cargo B.V. gaat echter niet op: Indien de financiële middelen niet toereikend zijn om alle schuldeisers te voldoen mag de schuldenaar kiezen voor een eigen aangifte tot faillissement in plaats van zekerheid te stellen voor de vordering van Euro Shipping Cargo B.V., ook als dit tot gevolg heeft dat Euro Shipping Cargo B.V. een concurrente schuldeiser in het faillissement wordt. En het Hof heeft vastgesteld dat er inderdaad meerdere schuldeisers waren, TransBoot c.s. hebben dus geen misbruik van hun bevoegdheid tot het aanvragen van hun eigen faillissement gemaakt.

Dit arrest leert dat het moeilijk is om met succes in verzet te komen tegen een uitgesproken faillissement indien er daadwerkelijk meerdere schuldeisers bestaan. Van misbruik van recht is, zoals blijkt uit dit arrest, dan niet snel sprake.