De ACM-lijn
In de ACM-lijn maatschappen en ziekenhuizen had de ACM aan de hand van negen omstandigheden uiteengezet dat medisch specialisten in de meeste gevallen een economische eenheid vormden met het ziekenhuis waarin zij werken. In voorkomende gevallen zijn de directies van ziekenhuizen aansprakelijk voor de afspraken tussen (maatschappen) van medisch specialisten.
Integrale bekostiging
Tot 1 januari 2015 werden vrij gevestigd medisch specialisten op grond van een ‘ruling’ van de Belastingdienst aangemerkt als ondernemer waardoor zij gebruik konden maken van bepaalde fiscale ondernemersfaciliteiten. Met de invoering van de integrale bekostiging is deze ruling komen te vervallen. Als gevolg hiervan moesten de medisch specialisten kiezen: in loondienst treden van het ziekenhuis of hun ondernemerschap behouden door te kiezen voor:
- het ‘samenwerkingsmodel’ waarbij de medisch specialisten zich verenigen in een Medisch Specialistisch Bedrijf (MSB) dat voor de diensten die het levert een samenwerkingsovereenkomst sluit met het ziekenhuis, of
- het ‘participatiemodel’ waarbij het MSB participeert in het ziekenhuis.
Toepasselijkheid ACM-lijn
Medisch specialisten die in loondienst zijn van het ziekenhuis, vormen een onderdeel van de onderneming van het ziekenhuis. In die situatie is de directie van het ziekenhuis vanzelfsprekend verantwoordelijk voor de medisch specialist. Dat is volgens de ACM anders in die situaties waarin medisch specialisten werken in een samenwerkings- of participatiemodel. In het samenwerkingsmodel zijn het ziekenhuis en zijn medisch specialisten minder nauw met elkaar verbonden. De ACM-lijn is minder goed toepasbaar naarmate de medisch specialisten en/of hun MSB meer autonomie krijgen. Of de ACM-lijn nog van toepassing is, moet worden bepaald op basis van de inhoud van de contracten en de economische relaties die het MSB en een ziekenhuis met elkaar hebben. Dit geldt ook voor het participatiemodel. In de visie van de ACM moet gekeken worden in hoeverre de negen in de ACM-lijn genoemde elementen terugkomen in de nieuwe structuur.
De ACM wijst er overigens op dat bij het participatiemodel ook rekening gehouden moet worden met de concentratiecontrole door de Nederlandse zorgautoriteit (NZa) en de ACM. Indien het MSB beslissende invloed krijgt op de strategische beslissingen en het commerciële/economische gedrag van het ziekenhuis, dan kan de participatie mogelijk een meldingsplichtige concentratie zijn.
Commentaar
De bekendmaking van 18 september 2015 is redelijk vaag. De ACM zegt dat de ACM-lijn minder goed toepasbaar is indien de medisch specialisten en het ziekenhuis gekozen hebben voor de het samenwerkings- of participatiemodel, maar geeft geen handvaten voor de beoordeling van deze nieuwe structuur. Dit is eigenlijk wel opmerkelijk. Op 14 september 2015 heeft Chris Fonteijn, voorzitter van de raad van bestuur van de ACM, namelijk een interessante speech gehouden tijdens een bijeenkomst van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen. In deze speech heeft hij uitgelegd dat participatiemaatschappijen aansprakelijk gesteld kunnen worden voor gedragingen van ondernemingen waarin zij participeren indien zij beslissende invloed kunnen uitoefenen op deze ondernemingen.
Voor de vraag of er sprake is van beslissende invloed van een participatiemaatschappij, kijkt de ACM globaal naar de volgende factoren:
1 | zeggenschapsfactoren | Wie benoemt, schorst en ontslaat bestuurders bij de dochter?Hoe is de goedkeuring van businessplannen van de dochter geregeld?Wie neemt de besluiten over investeringen van de dochter? |
2 | economische factoren | Heeft de moeder belang bij een bepaaldmarktgedrag van de dochter?Opereren dochterbedrijven op dezelfde markten?Leveren de moeder of dochterbedrijven ook goederen aan elkaar? Is er een geografische overlap van de afzetmarkt of juist niet? |
3 | interne communicatie | Wat staat er in instructies, mededelingen, rapporten &rapportages, discussies en memo’s die wordengemaakt tussen moeder en dochter? |
4 | externe communicatie | Hoe presenteren partijen zich bij klanten, hetpubliek en de overheid?Hoe kijken concurrenten tegen partijen aan? |
Bij de beoordeling van de relatie tussen de medisch specialisten (MSB) en het ziekenhuis kan naar dezelfde factoren worden gekeken, teneinde vast te stellen of het ziekenhuis beslissende invloed heeft op de medisch specialisten (MSB). Als dat niet het geval is, vormen de medisch specialisten (MSB) en het ziekenhuis géén economische eenheid en is de directie van het ziekenhuis niet aansprakelijk voor het gedrag van de medisch specialisten.