ACM publiceert beleidsdocument over verticale overeenkomsten

Op 20 april 2015  heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de eerder door haar aangekondigde inzage verschaft over de wijze waarop zij toezicht houdt op verticale overeenkomsten (zoals distributieovereenkomsten). Zoals inmiddels van de ACM bekend, benadrukt de ACM dat zij haar onderzoeken voornamelijk zal richten verticale overeenkomsten die naar haar oordeel nadelig kunnen zijn voor de consumentenwelvaart. Voor ondernemers die hun eigen verticale overeenkomsten willen toetsen aan het kartelverbod heeft ACM een informatiekaart  gepubliceerd die hen zou moeten helpen bij het vaststellen van de mogelijke nadelige effecten van hun afspraken voor consumenten

Achtergrond

Verticale overeenkomsten zijn overeenkomsten tussen twee of meer ondernemingen die in verschillende fasen van dezelfde productie- of distributieketen van goederen of diensten actief zijn. Vanwege haar beperkt beschikbare middelen is de ACM niet verplicht om iedere overtreding van het kartelverbod te onderzoeken, maar mag zij prioriteiten stellen. Sinds de oprichting van (de rechtsvoorganger van) ACM heeft de ACM weinig prioriteit gegeven aan onderzoek naar mogelijke overtredingen van het kartelverbod in verticale relaties omdat de mededingingsbeperking en het effect daarvan op de (consumenten)welvaart in het algemeen beperkt zou zijn.

In andere Europese lidstaten was er bij mededingingsautoriteiten en rechters tot op heden meer interesse voor verticale overeenkomsten, met name als gevolg van het toenemende belang van internetverkoop. Zo zijn internetplatforms voor hotelkamers in diverse lidstaten aangepakt omdat zij in strijd met het kartelverbod een laagsteprijsgarantie met de hotelexploitanten waren overeengekomen. Voor booking.com was dit voldoende aanleiding om haar prijsbeleid aan te passen. Naast de nationale rechters en mededingingsautoriteiten  roert ook de Europese Commissie zich. Zij heeft een marktonderzoek naar e-commerce  in Europa gestart.

Het Toezicht van ACM op verticale overeenkomsten

Deze Europese ontwikkelingen zijn voor de ACM aanleiding geweest om haar handhavingsbeleid ten opzichte van verticale overeenkomsten toe te lichten. De ACM geeft geen uitgebreide uiteenzetting over  de inhoudelijke mededingingsrechtelijke beoordeling van verticale overeenkomsten, maar maakt wel inzichtelijk in welke (markt)omstandigheden zij eerder genegen zal zijn prioriteit te geven aan een onderzoek naar verticale overeenkomsten. Daarbij benadrukt de ACM dat de effecten van een verticale overeenkomst, gegeven de marktcontext waarin de (mogelijke) gedragingen plaatsvinden, zowel positief als negatief kunnen zijn. ACM zal per geval nagaan of er sprake is van aannemelijke schade voor consumenten en op basis daarvan een zaak oppakken. Drie omstandigheden die door de ACM met voorbeeldscenario’s worden geïllustreerd, spelen bij die beoordeling een rol:

• De mate van marktmacht. Naarmate er meer merken met elkaar concurreren worden zij eerder door elkaar gedisciplineerd en is  het dus onwaarschijnlijk dat een merkleverancier met zijn distributeur concurrentiebeperkende afspraken maakt. Een internetplatform met een zeer hoog marktaandeel wordt eerder door ACM onderzocht dan een klein platform.


• Parallelle distributieketens. Als verschillende merken vergelijkbare distributiemethoden hanteren, neemt de kans toe dat de   concurrentie op de markt negatief worden beïnvloed. Gedacht kan worden aan internetplatforms die alle dezelfde laagsteprijsgarantie hanteren.


• Afgedwongen overeenkomsten. Als een leverancier tegen zijn zin in een verticale afspraak in zijn overeenkomst opneemt, bijvoorbeeld een door een internetplatform tegen de zin van hoteliers afgedwongen laagsteprijsgarantie.

Hoewel de publicaties van de ACM geen duidelijke koerswijziging lijken te bevatten, bevestigt de ACM dat verticale overeenkomsten (opnieuw) op haar vizier staan. Voor ondernemers bieden zij bovendien handvatten om te beoordelen in welke gevallen een klacht bij de ACM zinvol is. Als het niet aannemelijk is dat de ACM een onderzoek start vanwege gebrek aan prioriteit, kan een onderneming mogelijk via een civiele procedure een einde maken aan eventuele kartelafspraken tussen leverancier en distributeur.