De redenen voor verscherpt toezicht
De ACM concludeert dat voor het merendeel van de patiëntgroepen een prijsstijging is gevonden zonder compenserende kwaliteitswinst. De onderzochte ziekenhuisfusies zorgen gemiddeld voor hogere zorgkosten zonder een aantoonbare relatieve verbetering in kwaliteit.
Naast de twee onderzoeken wijst de ACM op andere ontwikkelingen die haar hebben geleid naar haar aangekondigde verscherpte toezichtstijl:
- Concurrenten en zorgverzekeraars hebben meer aandacht voor de concurrentierisico’s van voorgenomen fusies en onderbouwen deze steeds uitgebreider.
- Zorgverzekeraars hebben groeiende praktijkervaring met fusies en kunnen met behulp van data-analyse hun stellingen onderbouwen (over bijvoorbeeld de door hen verwachte gevolgen van een fusie).
Commentaar
Tot op heden heeft de ACM pas één ziekenhuisfusie verboden. Wel was al eerder een trend zichtbaar dat de ACM kritischer naar samenwerking tussen ziekenhuizen kijkt dan voorheen. Waar de ACM aanvankelijk fusies veelal goedkeurde na beperkt marktonderzoek, heeft zij recent geoordeeld dat een zware analyse nodig was naar de concurrentiegevolgen van de fusie tussen VuMC en AMC (inmiddels alsnog toegestaan), en een voorgenomen fusie van ziekenhuizen uit de regio Eindhoven.
De ACM heeft ook paal en perk getracht te stellen aan de publicatie door ziekenhuizen van hun tarieven. Het initiatief daartoe dient volgens de ACM niet door ziekenhuizen te worden genomen en (onder omstandigheden) wel door zorgverzekeraars.
Door de veelheid van publicaties van de ACM over de (ziekenhuis)zorgsector loopt een belangrijke rode draad. De ACM hecht (doorslaggevend?) veel belang aan het oordeel van zorgverzekeraars. Het is de vraag of dergelijke uitbesteding van het toezicht wenselijk is. Zorgverzekeraars hebben andere (eigen) belangen dan het publieke belang van de ACM: goed functionerende van (zorg)markten.
De strenge lijn van de ACM richting ziekenhuizen lijkt te leiden tot rechtsonzekerheid en –ongelijkheid tussen verschillende zorgsectoren. In de eerstelijn hanteert de ACM een compleet andere stijl. In die sector zal zij niet direct handhavend optreden als zorgaanbieders volledig transparant en in overleg met afnemers een samenwerking aangaan. Indien daarbij de grenzen van het kartelverbod worden bereikt zal de ACM eerst in gesprek gaan voordat een boete wordt opgelegd.
De boodschap van de ACM aan ziekenhuizen is vervelend en duidelijk. (Voorgenomen) samenwerkingsverbanden en fusies van ziekenhuizen liggen onder het vergrootglas van de ACM. Het is voor ziekenhuizen van toenemend belang dat zij hun (voorgenomen) samenwerkingen en fusies zorgvuldig beoordelen.
