Op 20 december 2011 heeft de Europese Commissie voorstellen voor nieuwe aanbestedingsrichtlijnen gepubliceerd. Deze omvatten een wijziging van de algemene richtlijn en de richtlijn nutssectoren. Tevens is er een voorstel voor een richtlijnen voor het gunnen van concessieovereenkomsten. Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) heeft recentelijk geadviseerd over deze concept-richtlijnen. Hierna wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste adviezen.
Voorstel Algemene richtlijn en richtlijn nutssectoren
Sociale en milieudoelstellingen
In het algemeen is het EESC verheugd dat de Commissie in haar voorstellen meer aandacht besteed aan sociale en milieudoelstellingen van de Unie. Vooral nu dat zo uitdrukkelijk is opgenomen in de beide voorstellen.
Om deze sociale doelstellingen te bevorderen, adviseert het EESC de Commissie in de beide richtlijnen een bepaling op te nemen die het mogelijk maakt opdrachten voor te behouden aan sociale werkplaatsen. Hetgeen impliceert dat indien aan de voorwaarden van het EESC wordt voldaan, een opdracht onderhands aan een sociale werkplaats zou kunnen worden gegund. Om contracten voor te behouden, moeten sociale werkplaatsen volgens het EESC “gesteund (…) worden en hoofdzakelijk uit instellingen zonder winstoogmerk (…) bestaan.”
Onderhandelingsprocedure met aankondiging
Voor wat betreft de nieuwe onderhandelingsprocedure met aankondiging merkt het EESC op dat de regels niet duidelijk zijn. Zij meent dat de procedure beter geschrapt kan worden of het gebruik restrictief moet zijn. Indien de Commissie het voorstel hiernaar aanpast, zou de procedure dus waarschijnlijk niet flexibeler kunnen worden ingezet dan nu het geval is.
Onderaanneming
In het voorstel (artikel 72) is opgenomen dat aanbesteders inschrijvers kunnen verplichten de in te zetten onderaannemers bij inschrijving op te geven. Het EESC is het daarmee eens. Wel stelt zij voor artikel 72 uit te breiden. Inschrijvers zouden verplicht moeten zijn hun belangrijkste onderaannemers altijd op te geven. Aanbestedende diensten zouden, alvorens te gunnen, de verantwoordelijkheden en verplichtingen moeten specificeren om doeltreffend toezicht op en controle van de opdracht mogelijk te maken.
Percelen
In het voorstel Aanbestedingswet en de nieuwe richtlijnen is de verplichting opgenomen een opdracht in percelen aan te besteden, tenzij gemotiveerd wordt waarom dat niet wordt gedaan (artikel 44). Het EESC meent dat de regels voor het opdelen in percelen verduidelijkt moeten worden om te garanderen dat alle inschrijvers de sociale en milieunormen naleven. Om dat te bereiken wil het EESC af van de motiveringsplicht van aanbesteders indien zij hun opdracht niet in percelen verdelen. Dit strookt namelijk niet met de vereenvoudiging van de aanbestedingsprocedure. De Aanbestedingswet, waarin die motiveringsplicht ook is opgenomen, zou dus ook moeten worden aangepast indien het advies van het EESC wordt gevolgd.
EMVI als uitgangspunt
Het criterium economisch meest voordelige inschrijving (artikel 66) moet als uitgangspunt gaan gelden, zo meent het EESC. Het criterium laagste prijs is de uitzondering. Dat criterium zou namelijk innovatie in de markt niet bevorderen. EMVI zou gebruikt moeten worden om de duurzaamheid van een aanbieding te evalueren, maar ook meer waarde toe te kennen aan sociale en milieunormen. Tevens moet de mogelijkheid worden gecodificeerd om kenmerken die betrekking hebben op arbeidsomstandigheden en/ of (volks)gezondheid als subcriterium te hanteren.
2A- en 2B-diensten
Het EESC is voorstander het onderscheid tussen 2A- en 2B-diensten te handhaven. Wel zou de lijst met 2B-diensten moeten worden herzien om na te gaan of enkele 2B-diensten kunnen worden omgezet in een 2A-dienst. Indien dit advies wordt gevolgd, zou de aanbestedingsplicht voor diensten niet of nauwelijks worden uitgebreid.
Richtlijn concessieovereenkomsten
Het EESC twijfelt behoorlijk of er wel behoefte is aan een concessierichtlijn. Vooral nu het Europees Parlement zich er al tegen heeft uitgesproken. Volgens het EESC moet de Commissie eerst nog onderzoek doen naar het effect van een dergelijke richtlijn. Zij meent dat het Hof van Justitie voldoende duidelijk heeft gemaakt dat de aanbestedingsbeginselen op concessies van toepassing zijn als er een duidelijk grensoverschrijdend belang is. Tevens zouden de regels voor het gunnen van een overheidsopdracht niet geschikt zijn voor de toewijzing van een concessie aangezien een concessiehouder het exploitatierisico draagt. In tegenstelling tot de opdrachtnemer bij een overheidsopdracht.
Het EESC meent dat er onvoldoende onderscheid is gemaakt tussen concessies voor diensten en concessies voor werken. Nog afgezien van het feit dat beiden op grond van de nieuwe richtlijn wel aanbestedingsplichtig zijn.
Ten slotte moeten de methoden voor de berekening van de waarde van de concessie op één lijn worden gebracht en vereenvoudigd. Er moet één methode worden ingevoerd voor toepassing bij alle soorten concessies. Volgens het EESC moet die methode gebaseerd zijn op de omzet van de concessiehouder waarbij ook rekening wordt gehouden met de kosten van het werk en de geraamde waarde van de toeleveringen. Hetgeen impliceert dat ook met inkomsten van derden in de berekening (moeten) worden betrokken.
Conclusie
Op hoofdlijnen worden de voorstellen van de Commissie gevolgd. Desondanks meent het EESC dat er (nog) meer moet worden ingezet op sociale en milieunormen. Voornamelijk in het kader van Europa 2020.
Indien de adviezen zouden worden gevolgd zou ook de toekomstige Aanbestedingswet aanpassing behoeven. Vooral nu minister Verhagen (onterecht) van mening blijft dat die wet al grotendeels overeenkomt met de voorstellen van de Commissie.
mr. J.H.J. Bax, aanbestedingsadvocaat
vakgroep aanbestedings- en bouwrecht Dirkzwager
Advies over de voorstellen aanbestedingsrichtlijnen
Op 20 december 2011 heeft de Europese Commissie voorstellen voor nieuwe aanbestedingsrichtlijnen gepubliceerd. Deze omvatten een wijziging van de algemene richtlijn en de richtlijn nutssectoren. Tevens is er een voorstel voor een richtlijnen voor het gunnen van concessieovereenkomsten. Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) heeft recentelijk geadviseerd over deze concept-richtlijnen. Hierna wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste adviezen.Voorstel Algemene richtlijn en rich...
Leestijd
Auteur artikel
Joris Bax (uit dienst)
Gepubliceerd
16 juli 2012
Laatst gewijzigd
16 april 2018