Aflossingsachterstand bij eigenwoningschuld

De hypotheekrenteaftrek is een regeling die elke huiseigenaar bekend in de oren zal klinken. In 2013 is de regeling echter strenger geworden en moet een (nieuwe) hypotheek aan bepaalde voorwaarden voldoen, waaronder de aflossingseis. Als er niet wordt voldaan aan de aflossingseis kan een sanctie volgen. Vanaf 1 januari 2016 bestaat er een verzachting voor de sanctie. Wat houden de aflossingseis en de hieraan gekoppelde sanctie precies in? En hoe werkt de verzachting van de sanctie uit?

Hypotheekrenteaftrek
De inkomstenbelasting kent drie soorten belastbaar inkomen, die zijn ingedeeld in 3 boxen:
- box 1: belastbaar inkomen uit werk en woning;
- box 2: belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang;
- box 3: belastbaar inkomen uit sparen en beleggen (vermogen).

Hypotheekrente (en rente van leningen) die u voor uw eigen woning betaalt, mogen van uw inkomen worden afgetrokken (box 1). Een tweede woning, dus niet de eigen woning maar bijvoorbeeld een vakantiewoning, valt in box 3. In box 3 betaalt u belasting boven een bepaalde vrijstellingsgrens. Rente en kosten van schulden die in box 3 vallen zijn niet aftrekbaar. Om recht te hebben op hypotheekrenteaftrek dient de eigen woning dus in box 1 te vallen.

Strengere regeling hypotheken
In 2013 is de regeling strenger geworden voor nieuw afgesloten hypotheken. De hypotheek moet aan bepaalde voorwaarden voldoen om in aanmerking te komen als een eigenwoningschuld. Zo moet de lening nu binnen 30 jaar (360 maanden) volledig worden afgelost en moet de aflossing ten minste annuïtair zijn (de aflossingseis). Annuïtair betekent dat er maandelijks een vast bedrag wordt betaald, dat deels bestaat uit aflossing en deels uit rente. Een geheel aflossingsvrije hypotheek behoort dus niet meer tot de mogelijkheden voor nieuw afgesloten hypotheken. Het algemene toetsmoment voor de aflossingseis is 31 december van elk jaar. Daarnaast bestaan er toetsmomenten indien de woning wordt vervreemd, de maandelijkse rente wordt gewijzigd (na afloop van de rentevastperiode) en als de lening wordt overgesloten (bijvoorbeeld naar een andere bank). Of de aflossing afdoende is (geweest), is te berekenen aan de hand van een formule. De belastingdienst heeft daarvoor een rekenhulp gemaakt.

Aflossingsachterstand
Het kan voorkomen dat er door omstandigheden een betalingsachterstand ontstaat. Dit zorgt er niet voor dat u direct geen recht op hypotheekrenteaftrek meer heeft. Vanaf 1 januari van het vijfde jaar nadat de aflossingsachterstand is ontstaan gaat de sanctie pas spelen. Bij een aflossingsachterstand die ontstaan is door een onbedoelde fout in de betaling of berekening speelt de sanctie vanaf 1 januari van het derde jaar nadat de aflossingsachterstand is ontstaan.

Sanctie aflossingseis: geen recht meer op hypotheekrenteaftrek
Wanneer de betalingsachterstand niet binnen de hiervoor genoemde termijn is ingehaald, gaat de schuld waar de betalingsachterstand op ziet van box 1 naar box 3. Dit zorgt ervoor dat u geen recht meer heeft op hypotheekrenteaftrek. Vóór 1 januari 2016 was dit permanent: ook al haalde u de achterstand later in, dan kon voor dat deel nooit meer hypotheekrenteaftrek worden verleend.

Verzachting sanctie aflossingseis
Vanaf 1 januari 2016 geldt een verzachting op deze sanctie: deze is niet langer permanent, de schuld kan weer terug van box 3 naar box 1, zodat u weer recht krijgt op hypotheekrenteaftrek. Om dit te bereiken zal er alsnog afgelost moeten worden. Er is nog geen zekerheid over de hoogte van de aflossing. Moet de aflossingsachterstand zoals die er was ten tijde van de overgang naar box 3 worden ingehaald? Of moet u weer op originele aflossingsschema zitten? Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. Wij houden u op de hoogte van de ontwikkelingen.