Arbeidsongevallen en beroepsziekten: artikel 7:658 BW of artikel 7:611 BW?

Al jaren worden er veel uitspraken gewezen op het gebied van werkgeversaansprakelijkheden (arbeidsongevallen, beroepsziekten etc.). Daarbij zijn met name de artikelen 7:658 BW en 7:611 BW aan de orde. In dit artikel worden de belangrijkste verschillen op een rij gezet.

De artikelen 7:658 BW en 7:611 BW

Artikel 7:658 BW betreft kort gezegd de aansprakelijkheid van de werkgever ten opzichte van zijn werknemer (ook de ingeleende werknemer, zie lid 4) voor schade die de werknemer lijdt doordat hij tijdens de werkzaamheden een arbeidsongeval overkomt of een beroepsziekte oploopt doordat de werkgever niet de redelijkerwijs te vergen maatregelen heeft genomen om dat ongeval of die ziekte te voorkomen.

Artikel 7:611 BW betreft een algemener artikel, waarin nog eens met nadruk voor werknemers en werkgevers wordt aangegeven dat de (algemene) eisen van redelijkheid en billijkheid de verhouding tussen de werknemer en de werkgever beheersen. Dit wordt ook wel aangeduid als ‘goed werkgeverschap’.

Verschillen tussen artikel 7:658 BW en artikelen 7:611/6:248 BW

De verschillen tussen het algemene werkgeversaansprakelijkheidsartikel en het artikel over goed werkgeverschap laten zich als volgt samenvatten:

1.    Artikel 7:658 BW is allereerst voor de bewijslastverdeling van belang. Bij dat artikel verloopt dit volgens in twee stappen:

-    Stap 1: de werknemer dient te bewijzen dat hij schade heeft geleden in de uitoefening van de werkzaamheden.. De Hoge Raad heeft (onder meer in het arrest Weststrate/De Schelde) expliciet uitgemaakt dat de enkele mogelijkheid dat de werknemer schade heeft geleden in de uitoefening van de werkzaamheden, onvoldoende is. Dat is met name in beroepsziektezaken van belang, aangezien de werknemer dient aan te tonen dat de werkzaamheden de betreffende beroepsziekte (en de daardoor geleden schade) ook daadwerkelijk heeft veroorzaakt.

-    Stap 2: Indien de werknemer stap 1 heeft aangetoond, is de werkgever daarvoor aansprakelijk, tenzij de werkgever aantoont dat zij de in artikel 7:658 lid 1 BW genoemde zorgplicht is nagekomen of dat de schade in belangrijke mate het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.

Die zorgplicht betreft de verplichting dat de werkgever de lokalen, werktuigen, etc. waarin/waarbij wordt gewerkt zodanig inricht als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt. Het betreft dus de redelijkerwijs van de werkgever te vergen maatregelen. De werkgever heeft een (vergaande) inspanningsverplichting ter zake van de te nemen maatregelen met het oog op de bescherming van werknemers tegen gevaar, maar er is geen sprake van een risicoaansprakelijkheid van de werkgever. Dat uit zich in het gegeven dat het gevaar waarvoor maatregelen genomen moeten worden, wel kenbaar zal dienen te zijn voor de werkgever. Anderzijds zal een werkgever redelijkerwijs geen maatregelen behoeven te nemen voor een gevaar dat voor de hand ligt, of een huis-, tuin- en keukengevaar.

2.    Bij artikel 7:658 BW kan aan de schadelijdende werknemer geen eigen schuld of overmacht worden tegengeworpen, maar slechts opzet of bewuste roekeloosheid (hetgeen niet snel wordt aangenomen). Eigen schuld(achtige) verweren komen wel voor bij de aan longkanker lijdende werknemer die door zijn werkgever is blootgesteld aan asbest, en die werknemer tevens heeft gerookt.

3.    Vergoedingen op basis van artikel 7:611 BW vallen over het algemeen lager uit dan vergoedingen op basis van artikel; 7:658 BW. Artikel 7:658 BW kent een ‘alles of niets karakter’. Dat wil zeggen dat indien aansprakelijkheid artikel 7:658 BW wordt aangenomen, in principe de volledige schade vergoed dienen te worden. Bij artikel 7:611 BW is dat ander, omdat bij dat artikel sprake is van een vergoeding op basis van redelijkheid en billijkheid, en de rechter een grote mate van vrijheid heeft om de omvang van de vergoeding te bepalen.

4.    Tenslotte is ook voor de vraag of een aanspraak onder een AVB-verzekering (aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven) is gedekt, van belang of een werkgever op grond van artikel 7:658 BW of artikel 7:611 BW (danwel artikel 6:248 BW/ de redelijkheid en billijkheid) wordt aangesproken. Schade die op grond van laatstgenoemde artikelen wordt toegewezen, wordt doorgaans niet onder een AVB-verzekering gedekt, in tegenstelling tot schade op grond van artikel 7:658 BW.

Is artikel 7:611 BW-schade daarmee onverzekerbaar? Nee, niet geheel. Sommige verzekeraars bieden (in bepaalde gevallen) expliciet dekking (of dienden soms zelfs aparte polissen aan) voor aansprakelijkheid op grond van artikel 7:611 BW of artikel 6:248 BW. Ook kunnen er (aparte) polissen (zoals een WAM-verzekering, Ongevallen inzittenden verzekering danwel een Schade inzittenden verzekering) worden afgesloten, waarin het risico voor schade in het verkeer (doorgaans gedeeltelijk) kan worden (af)gedekt (en dat is ook vaak de schade waarop bij artikel 7:611 BW-aansprakelijkheden vaak wordt gedoeld, namelijk in het kader van de vraag of sprake is van een behoorlijke verzekering.

Kortom: stelplicht/bewijslast, eigen schuld, schade(omvang) en verzekerbaarheid

Bij toepasselijkheid van artikel 7:658 BW gelden kortom een aantal van reguliere onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW) afwijkende regels terzake van de stelplicht en bewijslast, eigen schuld en de schadeomvang. Ook voor de verzekerbaarheid is van belang of een werkgever op grond van artikel 7:658 BW of artikel 7:611 BW/6:248 BW is aangesproken.

Over dit onderwerp is uitgebreider gepubliceerd in het artikel 'Stelplicht en bewijslastverdeling bij arbeidsongevallen en beroepsziekten. Een overzicht van recente rechtspraak' TvA 2008, p. 107-137 (afl. 3)