Referentierentes uitgelegd
In deel 1 van onze serie over benchmarking behandelde we onder meer de opbouw en hoogte van rente in financiële documentatie. Om de hoogte van rente te bepalen wordt vaak gebruik gemaakt van een benchmark. Een benchmark is een kader of uitgangspunt waarmee waarde of prestatie kan worden vastgesteld. Ook meer informatie over benchmarking in algemene zin kun je teruglezen in deel 1. Als benchmark voor de waardebepaling van rente wordt veelal gebruik gemaakt van een referentierente. Veruit de meest bekende referentierentes zijn EURIBOR en LIBOR. Bij het algemene publiek zijn deze afkortingen wellicht bekend vanwege de in de media veelbesproken LIBOR-affaire uit 2012.
EURIBOR
EURIBOR staat voor Euro Interbank Offered Rate. Het is kort omschreven het rentetarief waartegen Eurozone banken onderling geld aan elkaar uitlenen. Of nog beter gezegd: Het tarief dat banken denken dat zij kwijt zullen zijn aan rente als ze geld bij een andere bank inlenen. Een bank die lid is van het EURIBOR-panel moet dit tarief elke dag aanleveren. De 15% hoogste en laagste aangeleverde tarieven worden weggeschreven en van de resterende data vormt het gemiddelde het EURIBOR-tarief. EURIBOR wordt voornamelijk gebruikt voor financiële producten in Euro. De EURIBOR rentetarieven worden aangeboden voor verschillende rentelooptijden (periode waarvoor het tarief wordt vastgesteld), uiteenlopend van 1 week tot 1 jaar. Zo kan het tarief van 1-maands EURIBOR iedere maand wijzigen, en het tarief van 3-maands EURIBOR per kwartaal.
LIBOR
Vergelijkbaar met EURIBOR staat LIBOR voor London Interbank Offered Rate. In wezen werkt LIBOR hetzelfde als EURIBOR, maar ligt de focus op de Londense bancaire wereld. LIBOR-tarieven worden beschikbaar gesteld voor vijf valuta (Amerikaanse Dollar, Britse Pond, Japanse Yen, Zwitserse Franc en Euro) en kent zeven rentelooptijden. LIBOR wordt onder meer gebruikt voor leningen op basis van zogeheten LMA-documentatie (Loan Market Association-documentatie). Deze rente is de basis voor zeer grote (internationale en gesyndiceerde) leningen. De inzendingen van de referentierente geschiedt op basis van experts bij de banken omdat het volume van interbancaire leningen te laag is. Dit wil eigenlijk zeggen dat experts van de banken een inschatting maken welk bedrag zij hypothetisch zouden moeten betalen.
Risk free rates & overnight rates
Risk free rates zijn rentetarieven voor investeringen of financiële producten met weinig tot geen financieel risico. Hieronder zullen deze nader besproken worden als alternatief op LIBOR en EURIBOR. Overnight rates zijn rentetarieven voor zeer kortlopende financiële producten. Uitbetaling en terugbetaling geschiedt “overnight”. Overnight rates zijn vaak de laagste rentetarieven. Enkele voorbeelden van Overnight Rates zijn SONIA (Sterling OverNight Index Average) en de EONIA (Euro OverNight Index Average). Overnight rates worden ook gebruikt bij leningen die centrale banken aan andere banken verstrekken.
Screen Rates
Screen Rates is een definitie die wordt gehanteerd in financieringsdocumentatie. Met Screen Rates wordt letterlijk bedoeld een rentetarief (zoals LIBOR of EURIBOR) zoals gepubliceerd op een “(computer)scherm”. Dit publiceren is vergelijkbaar met de publicatie van beurskoersen. LIBOR wordt – om een voorbeeld te geven – gepubliceerd door Thomson Reuters op een “scherm” waar mensen zich op kunnen abonneren. De Screen Rate - dus de gepubliceerde rente - is meestal de rente die wordt gebruikt als rente van de lening.
Toekomst van EURIBOR en LIBOR
LIBOR-affaire
EURIBOR en met name LIBOR zijn ook bij het grote publiek bekend geworden vanwege de zogenoemde LIBOR-affaire. Doordat de hoogte van LIBOR en EURIBOR wordt bepaald door inzendingen van de banken zelf is er spelingsruimte. In 2012 kwam aan het licht dat sommige deelnemende banken afspraken hadden gemaakt over de hoogte van hun inzendingen. Zij werden ervan beticht dat zij door deze afspraken de hoogte van de referentierentes manipuleerden. Deze affaire had negatieve gevolgen voor (het vertrouwen) in deze type referentierentes.
Mede dankzij de affaire rond het beheer en gebruik van financiële benchmarks besloot Europa tot het vaststellen van de Benchmarkverordening (Benchmark Regulation in het Engels). De verordening stelt voorwaarden aan onder meer het aanbieden en gebruiken van een benchmark. Het doel van de Benchmarkverordening is om de nauwkeurigheid en integriteit in de EU te waarborgen van indices die worden gebruikt als benchmarks. In een volgend deel van deze serie gaan wij nader in op deze verordening.
Uitfasering EURIBOR en LIBOR
Voorheen was samenstelling van de LIBOR-rente een taak van de Britse Vereniging van Banken (British Banker’s Association). Na de affaire kwam LIBOR onder toezicht van de FCA, de Britse financiële autoriteit (Financial Conduct Authority). In juli 2017 meldde de FCA dat LIBOR mogelijk in 2022 (in zijn huidige vorm) zal verdwijnen.
Waarom meldde de FCA het bovenstaande? Het vertrouwen in deze interbancaire referentierentes is verdwenen en daarnaast is het volume aan daadwerkelijke interbancaire leningen (die het referentiekader moeten vormen voor de hoogtevaststelling van LIBOR) te laag voor een goede en objectieve waardeschatting.
De samenstelling van de rente wordt bijgehouden door IBA (ICE Benchmark Administration), een dochter van ICE (Intercontinental Exchange) die tevens eigenaar is van de New York Stock Exchange en Euronext. IBA is vrij om na 2021 LIBOR bij te houden, maar IBA heeft echter al aangegeven dat zij niet langer LIBOR zal blijven bijhouden. Hoewel IBA wel de rente blijft samenstellen, is dat kans groot dat banken geen inzendingen meer zullen doen. Tevens bestaat de kans dat de rentes niet meer worden gepubliceerd als Screen Rates.
Alternatieven op LIBOR en EURIBOR
Volgens vele is het de hoogste tijd voor een alternatief in financieringsdocumentatie. Zo luidt ook geluid voor EURIBOR. Voor zowel LIBOR als EURIBOR is men op zoek naar een alternatief. Het alternatief dat het meeste wordt geopperd zijn de zogeheten Risk Free Rates (RFR). Dit betreffen waar het bankrisico geen element is van de rente (zie ook deel 1). De waardebepaling van de RFR vindt niet plaats op inzendingen, maar op basis van transacties. De mogelijke vervangers van LIBOR zijn allen overnight rates zoals SONIA.
Enkele nadelen van het gebruik van deze overnight rates zijn:
- dat elke valuta een eigen (of zelfs meerdere) overnight rates kent;
- de rates zien op verschillende typen transacties; en
- de rates backward looking zijn en rente dus pas na een transactieperiode wordt vastgesteld.
Daarnaast kent een RFR zoals al gezegd geen risico-element. Dat betekent dat banken waarschijnlijk met opslagen zullen en moeten gaan werken om hun risico’s in te dekken.
Impact op bestaande contracten
Het mogelijk verdwijnen van LIBOR en EURIBOR heeft mogelijk een aanmerkelijke impact op uw financieringsdocumentatie. Een benchmark heeft een grote impact op de prijsbepaling van een lening. Zo is ook de hoogte van de hoofdsom van de lening (indirect) afhankelijk van het gebruikte benchmark.
Er is nog geen alternatieve referentierente gevonden en RFR’s hebben ook nadelen (zoals hierboven beschreven). Veel leningen hanteren LIBOR en EURIBOR en bevatten geen of slechts tijdelijke oplossingen voor het verdwijnen van een referentierente of Screen Rate. Mogelijk moeten veel leningen daarom worden herzien.
De meeste documentatie bevat een bepaling dat een wijziging van de financieringsdocumentatie alleen schriftelijk kan met instemming van de verstrekker van de lening. Bij gesyndiceerde leningen kan dit betekenen dat alle betrokken banken moeten instemmen met het veranderen van het rentetarief. Veel standaarddocumentatie zal pas worden aangepast zodra er een alternatief voor LIBOR en EURIBOR is gevonden.
Conclusie
LIBOR en EURIBOR gaan mogelijk verdwijnen. Veel documentatie is opgesteld in de veronderstelling dat bepaalde benchmarks voor eeuwig waren. Veel documentatie moet worden bestudeerd en eventueel worden aangepast. Dit leidt mogelijk tot zware onderhandelingen met de bank. Neem tijdig contact op met een deskundige van Dirkzwager om ervoor te zorgen dat uw financieringsdocumentatie toekomstbestendig blijft.
