Beperkte aanbestedingsplicht woningcorporaties al weer op de schop

De vraag of woningcorporaties moeten aanbesteden houdt de gemoederen al jaren bezig. Er zijn voor- en tegenstanders. Duidelijk is in ieder geval dat er sinds de inwerkingtreding van de Tijdelijke regeling op 1 januari 2011 een beperkte aanbestedingsplicht geldt voor woningcorporaties. Deze aanbestedingsplicht gaat echter al weer op de schop, zoals blijkt uit een persbericht van het ministerie van BZK van 29 april 2011. Maar er zijn nieuwe donkere wolken aan de horizon voor woningcorporaties die zich verzetten tegen een aanbestedingsplicht: een nieuwe toezichthouder. Brengt de aangekondigde nieuwe toezichthouder mee dat woningcorporaties volledig aanbestedingsplichtig worden?

Aanbesteding in de Tijdelijke regeling
In het eerste lid van artikel 5 van de Tijdelijke regeling (voluit: ‘Tijdelijke Regeling diensten van algemeen economisch belang toegelaten instellingen volkshuisvesting’) is bepaald dat woningcorporaties de bouw van maatschappelijk vastgoed moeten aanbesteden. In het tweede lid van genoemd artikel is bepaald dat de bouw van maatschappelijk vastgoed zelfs Europees moet worden aanbesteed indien de aanneemsom hoger is dan € 4,845 miljoen exclusief omzetbelasting.

De hiervoor genoemde aanbestedingsplicht heeft in de sector voor veel beroering gezorgd. Aedes, de koepel van woningcorporaties, heeft steeds aangedrongen op het afschaffen van de aanbestedingsplicht. De lobby van Aedes heeft inmiddels succes gehad. Het ministerie van BZK heeft op 29 april jl bekend gemaakt dat de verplichting om maatschappelijk vastgoed aan te besteden, indien de aanneemsom meer dan € 4,845 miljoen exclusief omzetbelasting bedraagt, zal komen te vervallen. Het ministerie zal de Tijdelijke regeling op dit punt aanpassen. In een toelichting schrijft het ministerie dat tot de aanpassing is besloten om de lasten van woningcorporaties te verlichten.

In een reactie licht Aedes toe dat woningcorporaties door de voorgenomen wijziging meer vrijheid krijgen in de keuze van de aanbestedingsvorm (openbaar of onderhands, al dan niet Europees). Volgens Aedes zullen in aangepaste Tijdelijke regeling geen nadere regels meer staan over de aanbesteding. Dit laat volgens Aedes onverlet dat het in het algemeen wenselijk is dat woningcorporaties transparant en inzichtelijk aanbesteden, bijvoorbeeld door het opvragen van meerdere offertes.

Versterking van het toezicht
Op 29 april 2011 heeft de ministerraad ook besloten om het toezicht op het functioneren van woningcorporaties te versterken. Volgens het persbericht wordt een wetsvoorstel daarover naar de Tweede Kamer gestuurd. In dit wetsvoorstel zal een nieuwe autoriteit, de opvolger van het Centraal Fonds Volkshuisvesting, worden geïntroduceerd die toezicht moet gaan houden op de financiën van de woningcorporaties en de naleving van de staatssteunregels. De vraag is nu of de introductie van deze nieuwe toezichthouder tot gevolg heeft dat woningcorporaties aanbestedingsplichtig worden. Dit zou opmerkelijk zijn. De eveneens op 29 april 2011 aangekondigde lastenverlichting, namelijk het intrekken van de verplichting om maatschappelijk vastgoed met een aanneemsom van meer dan € 4,845 miljoen exclusief omzetbelasting Europees aan te besteden, zou volledig te niet worden gedaan. Er is dan zelfs sprake van een lastenverzwaring. Woningcorporaties zouden immers niet alleen alle werken, maar ook alle leveringen en diensten boven de drempelwaarde Europees moeten gaan aanbesteden. Dit lijkt niet de bedoeling van de regering.

Op dit moment staat nog onvoldoende vast welke bevoegdheden de nieuwe toezichthouder zal gaan krijgen. Het lijkt aannemelijk te veronderstellen dat de nieuwe autoriteit gaat toezien op sectorspecifieke regels. Toezicht op dergelijke regels creëert geen afhankelijkheid die tot gevolg heeft dat woningcorporaties zodanig afhankelijk zijn van de overheid dat deze de beslissingen van woningcorporaties op het gebied van overheidsopdrachten kan beïnvloeden. Als dat het vertrekpunt is, dan is het verdedigbaar dat de aangekondigde nieuwe toezichthouder niet meebrengt dat woningcorporaties volledig aanbestedingsplichtig worden.

Gerelateerde artikelen
1. Versterking toezicht op functioneren woningcorporaties
2. Nieuwe toezichthouder voor woningcorporaties
3. Staatssteunregels woningcorporaties toch op 1 januari 2011 ingevoerd
4. Invoering staatssteunregels woningcorporaties heeft verstrekkende gevolgen