Scentsible meent dat er sprake is van (auteurs)rechten die rusten op het 'marketing- en productformat' van POO POURRI en bepaalde video's (‘Girls Don’t Poop’ en V.I.Poo-). Zij meent dat op onrechtmatige wijze haar marketingstrategie wordt gekopieerd door Reckitt Benckiser. Het format zou uniek zijn, en een volledig nieuwe manier zijn om toiletartikelen aan de man de brengen: een combinatie van taboedoorbrekende en directe taal, humor en frivole productvormgeving met expliciete verwijzingen naar toiletgebruik.
Het gaat volgens Scentible om de volgende elementen:
- consequent gebruik POO
- scantologische woordspeling
- ludieke rijm
- juxtaposities (vorstelijke barokke thematiek)
- potpourri achtige verwijzingen
- frisse branding
- taboedoorbrekend.
Uitdrukkelijk wordt niet de stelling ingenomen dat sprake is van het kopiëren van producten, maar wil Scentible haar POO POURRI-format beschermen.
De rechter oordeelt hierover:
'Als zij hiermee bedoelt een stijl te beschermen, geldt dat de Auteurswet geen exclusief recht geeft aan degene die volgens een - hem kenmerkende - stijl werkt. Het volgen van een bepaalde stijl brengt dan nog niet mee dat er sprake is van nabootsing van een werk als bedoeld in art. 13 Aw. Indien Scentible bescherming zoekt voor - aan stijl grenzende - formats, in casu haar 'marketing- en productformat' geldt dat dit format teveel is geabstraheerd van de concrete vormgeving van haar producten om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen. Volgens vaste rechtspraak zou de auteursrechtelijke bescherming van abstracties (als stijlkenmerken) een ontoelaatbare beperking van de vrijheid van creatie van de maker meebrengen, en dus een rem op culturele ontwikkelingen vormen. Het 'marketing- en productformat' waarop Scentible zich beroep, is te abstract omdat de meeste elementen daarvan in de kern neerkomen op het claimen van een bepaalde stijl - vgl. (... vorstelijke barokke thematiek' (...) 'potpourri-achtige weergave' (..) 'frisse branding') en de elementen onvoldoende zijn uitgewerkt om in combinatie gezien voor 'format'-bescherming in aanmerking te komen.
Inbreuk op enig (auteurs)recht wordt niet aangenomen.
Commentaar
In z'n algemeenheid kunnen formats als auteursrechtelijk beschermd gelden, als de elementen ervan worden uitgewerkt, samengebracht en tezamen worden gecombineerd indien er geheel eigen elementen te onderkennen zijn met een persoonlijk stempel (en die elementen niet ontleend zijn aan andere werken).
Deze uitspraak laat zien dat het lastig is om stijl of andere abstracte kenmerken van een idee of format te beschermen, tenzij deze elementen voldoende concreet zijn uitgewerkt. Het kan daarbij helpen een huisstijl handboek aan te leggen, waarin deze kenmerken minutieus worden vastgelegd en uitgewerkt, en in de praktijk ook zo worden toegepast. Het bewijs van het bestaan van een format kan ook bij de notaris worden vastgelegd.
Joost Becker, advocaat auteursrecht