1. Home
  2. Kennis
  3. Artikelen
  4. Commissie publiceert voorstellen nieuwe groepsvrijstellingen specialisatie- en O&O overeenkomsten en richtsnoeren horizontale samenwerking

Commissie publiceert voorstellen nieuwe groepsvrijstellingen specialisatie- en O&O overeenkomsten en richtsnoeren horizontale samenwerking

Recent heeft de Europese Commissie voorstellen voor nieuwe groepsvrijstellingen voor specialisatie- en O&O overeenkomsten en nieuwe richtsnoeren voor horizontale samenwerking gepubliceerd. De voorstellen maken duidelijk dat er geen wezenlijke beleidsveranderingen zijn te verwachten. Wel bevatten de voorstellen aanvullingen en verduidelijkingen, terwijl in de voorgestelde richtsnoeren extra en verbeterde voorbeelden zijn opgenomen. Een groepsvrijstelling bepaalt onder welke voorwaarden een...
Leestijd 
Auteur artikel Dirkzwager
Gepubliceerd 10 augustus 2010
Laatst gewijzigd 16 april 2018
Recent heeft de Europese Commissie voorstellen voor nieuwe groepsvrijstellingen voor specialisatie- en O&O overeenkomsten en nieuwe richtsnoeren voor horizontale samenwerking gepubliceerd. De voorstellen maken duidelijk dat er geen wezenlijke beleidsveranderingen zijn te verwachten. Wel bevatten de voorstellen aanvullingen en verduidelijkingen, terwijl in de voorgestelde richtsnoeren extra en verbeterde voorbeelden zijn opgenomen. Een groepsvrijstelling bepaalt onder welke voorwaarden een bepaalde groep overeenkomsten van het kartelverbod is vrijgesteld. Hoewel het om Europese regelgeving gaat, past de NMa deze vrijstellingen ook toe in strikt nationale gevallen.

Specialisatieovereenkomsten
De voorgestelde groepsvrijstelling voor specialisatieovereenkomsten heeft betrekking op eenzijdige specialisatie, wederkerige specialisatie en gezamenlijke productie. Bij eenzijdige specialisatie spreken twee partrijen af dat een partij de productie van een bepaald product of dienst geheel of gedeeltelijk te staakt en dit product bij de andere partij zal kopen. Bij wederkerige specialisatie spreken twee partijen af dat zij de productie van bepaalde verschillende producten of diensten geheel of gedeeltelijk zullen staken om deze producten vervolgens bij elkaar in te kopen. Met betrekking tot eenzijdige en wederkerige specialisatie is de grootste wijziging dat het niet langer nodig is om de productie geheel te beëindigen. Een gedeeltelijke beëindiging volstaat. Bij gezamenlijke productie spreken twee partijen af bepaalde producten of diensten samen te produceren. Helaas ontbreekt nog steeds een definitie van gezamenlijke productie.  Dit is opmerkelijk omdat, anders dan in de bestaande vrijstelling, er nu wel een definitie is van gezamenlijke distributie: als de producten of diensten door een gezamenlijk team , een gezamenlijke organisatie of een gemeenschappelijke onderneming worden verkocht. Ook is niet duidelijk of de partijen moeten afspreken dat zij ervan afzien de producten of diensten zelfstandig te produceren. De nieuwe groepsvrijstelling lijkt gezamenlijke distributie voor alle specialisatieovereenkomsten mogelijk te maken. Als dit juist is, is dit een verruiming ten opzichte van de bestaande groepsvrijstelling

De marktaandeeldrempel van 20% waarboven geen beroep op de groepsvrijstelling kan worden gedaan, is gehandhaafd. Wel is er een drempel toegevoegd. Als de gezamenlijk geproduceerde producten door partijen of een van hen als intermediair worden gebruikt voor de productie van downstreamproducten, dan mag het gezamenlijk marktaandeel op de downstreammarkt ook niet hoger zijn dan 20%.

 De voorgestelde groepsvrijstelling handhaaft de bestaande hardcorerestricties:

  • Vaststelling van verkoopprijzen

  • Beperking van de productie

  • De verdeling van klanten of markten


Het verbod de verkoopprijzen vast te stellen geldt niet indien er sprake is van gezamenlijke productie.

O&O overeenkomsten
De voorgestelde groepsvrijstelling voor onderzoek en ontwikkeling heeft, net als de bestaande groepsvrijstelling, betrekking op gezamenlijke onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten. Nieuw is dat uitdrukkelijk wordt gedefinieerd wanneer de onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten gezamenlijk worden uitgeoefend: als de taken verbonden met de onderzoek en ontwikkeling, of de exploitatie van de resultaten ervan, door een gemeenschappelijk team, organisatie of onderneming worden verricht.

De voorgestelde groepsvrijstelling maakt het mogelijk dat elk van partijen zich specialiseert en zodoende een deel van de  onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten dan wel de exploitatie verricht. Het enkel financieren van onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten is geen specialisatie.  Nieuw is dat de voorgestelde groepsvrijstelling duidelijk maakt wanneer er sprake is van specialisatie bij exploitatie: als elk van partijen enige distributieactiviteiten op zich neemt.

Verder is nieuw dat de voorgestelde groepsvrijstelling als voorwaarde stelt dat partijen voorafgaand aan het sluiten van de O&O overeenkomst alle bestaande en potentiële ie-rechten bekendmaken voor zover dat nodig is om de resultaten van de overeenkomst te kunnen exploiteren.

Als de partijen bij de O&O overeenkomst geen concurrenten van elkaar zijn, geldt de vrijstelling voor de duur van de onderzoek- en ontwikkelactiviteiten. Worden de resultaten gezamenlijk geëxploiteerd, dan geldt de vrijstelling voor de duur van zeven jaar. Hetzelfde geldt als de partijen bij de O&O overeenkomst concurrenten van elkaar zijn, mits het marktaandeel niet hoger is dan 25%. In de voorgestelde richtsnoeren horizontale samenwerking wordt uitgelegd hoe het marktaandeel kan worden berekend op technologiemarkten.

De hardcore en uitgesloten beperkingen zijn in de voorgestelde groepsvrijstelling aanmerkelijk verbeterd. Zo is het toegestaan om het gebied te beperken waarop of de klantenkring waaraan de contracten actief mogen worden verkocht. Slechts passieve verkoop mag niet worden uitgesloten. Het verbod om de geldigheid van de ie-rechten aan te vechten is in de voorgestelde groepsvrijstelling niet langer een hardcore beperking, maar een uitgesloten beperking.