Een cursus is tussentijds opzegbaar

Wanneer een natuurlijk persoon een cursus volgt bij een instantie die bedrijfsmatig cursussen aanbiedt, dan wordt deze verhouding gekenmerkt als een overeenkomst van opdracht. Deze overeenkomst kan de cursist altijd opzeggen, ook als de algemene voorwaarden van de instantie die de cursus aanbiedt aangeven dat dit niet mogelijk is.

Inleiding
Veel werknemers volgen verplicht of onverplicht cursussen om bij te blijven met betrekking tot de ontwikkelingen in het werkveld. Veel van deze cursussen worden door externe partijen aangeboden. De werknemer sluit hiervoor een overeenkomst met de externe partij en is cursusgeld verschuldigd. Op deze overeenkomst verklaart de externe partij vaak haar algemene voorwaarden van toepassing. In deze algemene voorwaarden worden ook artikelen opgenomen met betrekking tot de annulering van de cursus door de cursist. De standaardzin die dan wordt opgenomen luidt:

‘bij annulering op of na geplande startdatum van de cursus is de volledige cursusprijs verschuldigd en is per direct opeisbaar’. 

Soort overeenkomst
Mocht de cursist de overeenkomst tussentijds willen opzeggen, dan is het met betrekking tot de juridische gevolgen van belang om de overeenkomst te kwalificeren. Het hof Arnhem heeft in een recent arrest uitgemaakt dat dit soort overeenkomsten gekwalificeerd dienen te worden als een overeenkomst van opdracht. Het hof verwijst hiervoor naar de omschrijving van de overeenkomst van opdracht van artikel 7:400 BW:

‘De overeenkomst van opdracht is de overeenkomst waarbij de ene partij, de opdrachtnemer, zich jegens de andere partij, de opdrachtgever, verbindt anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst werkzaamheden te verrichten die in iets anders bestaan dan het tot stand brengen van een werk van stoffelijke aard, het bewaren van zaken, het uitgeven van werken of het vervoeren of doen vervoeren van personen of zaken’.

De overeenkomst, zo het hof uitlegt, verplicht de externe partij (als opdrachtnemer)  tot het verrichten van werkzaamheden die zien op het geven van onderwijs aan de cursist. De cursist is verplicht (als opdrachtgever) om hiervoor te betalen. Deze vorm van een overeenkomst van opdracht wordt in de literatuur omschreven als een ‘pakketdienst’. In deze vorm heeft de overeenkomst een gefixeerde inhoud en is de term ‘opdracht’ eigenlijk minder toepasselijk aangezien de opdrachtgever weinig invloed heeft op de uitvoering van de overeenkomst en de door de opdrachtnemer te verrichten werkzaamheden.

De opzegging
Wanneer de cursist tussentijds opzegt zal hij of zij al snel geconfronteerd worden met een factuur van de instantie die de cursus heeft verzorgd met het vriendelijke verzoek om op grond van de algemene voorwaarden het resterende cursusbedrag te voldoen. Het hof legt deze bepaling in de algemene voorwaarden uit als een onmogelijkheid tot tussentijdse opzegging. De wet bepaalt  dat een cursist (opdrachtgever) altijd de overeenkomst mag opzeggen. Van deze regel kan niet worden afgeweken. Algemene voorwaarden die dit onmogelijk maken zijn zodoende in strijd met een wettelijke bepaling en dus vernietigbaar. De cursist is, als natuurlijke partij, voor deze opzegging geen schadevergoeding verschuldigd. De partij die de cursus verzorgt (de opdrachtnemer) rest alleen een vordering op de cursist om de onkosten, die verbonden zijn aan de uitvoering van de opdracht, te voldoen. Een vordering tot het vergoeden van een naar redelijkheid vast te stellen deel van het loon werd door het hof in bovengenoemde zaak nadrukkelijk afgewezen nu: ‘de verschuldigdheid van loon afhankelijk is van de volbrenging van de opdracht en de vergoeding niet per tijdseenheid of werkzaamheid wordt voldaan’.

Conclusie
Wanneer u een cursus geeft dient u er op bedacht te zijn dat de cursist op grond van de wet tussentijd op mag zeggen. Algemene voorwaarden die anders beweren kunnen door de cursist worden vernietigd. Zorg er daarom voor dat een groot deel van de cursusprijs voorafgaand aan de cursus is voldaan.