Eigen schuld door afwezigheid overspanningbeveiliger

Als de spanning op een elektrisch apparaat of elektrotechnische installatie (vele malen) hoger is dan de spanning waarvoor het is ontworpen, is er sprake van overspanning. Wanneer er een overspanning optreedt wordt het apparaat of de installatie vaak onherstelbaar beschadigd. Schade aan de apparatuur kan echter eenvoudig en tegen geringe kosten worden voorkomen, namelijk door gebruik te maken van overspanningbeveiligers.

Rechtbank Arnhem
De rechtbank Arnhem heeft in dit kader op 3 augustus 2011 een interessante uitspraak [LJN BR4780] gedaan. Bij het aansluiten van een aggregaat door de netbeheerder was er overspanning ontstaan. De afnemer had daardoor schade geleden. Naar het oordeel van de rechtbank was de netbeheerder daarvoor verantwoordelijk. Het beroep van de netbeheerder op de exoneratieclausule in haar algemene voorwaarden werd van de hand gewezen, omdat deze voorwaarden bij het contracteren niet aan de afnemer waren verstrekt. De netbeheerder beroept zich daarnaast op eigen schuld van de afnemer. De netbeheerder vindt dat de afnemer niet aan zijn schadebeperkingsplicht heeft voldaan. De afnemer had namelijk geen overspanningbeveiligers. Als de afnemer dat wel zou hebben gehad, dan zou er geen schade zijn geweest.

Eigen schuld
Artikel 6:101 lid 1 BW bepaalt in dit verband het volgende: “Wanneer de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de benadeelde kan worden toegerekend, wordt de vergoedingsplicht verminderd door de schade over de benadeelde en de vergoedingsplichtige te verdelen in evenredigheid met de mate waarin de aan ieder toe te rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen (de causaliteitsmaatstaf), met dien verstande dat een andere verdeling plaatsvindt of de vergoedingsplicht geheel vervalt of in stand blijft, indien de billijkheid dit wegens de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten of andere omstandigheden van het geval eist (de billijkheidscorrectie).”

De rechtbank gaat mee met dit verweer van de netbeheerder. Tussen partijen staat niet ter discussie dat het gebruikmaken van overspanningbeveiligers een relatief goedkope en eenvoudige manier was geweest om de schade aan de apparatuur te voorkomen. De rechtbank stelt vast dat beide partijen voor 50% hebben bijgedragen aan de schade, aangezien beide fouten in gelijke mate tot de onderhavige schade hebben geleid (de causaliteitsmaatstaf). Daarmee is de rechtbank er echter nog niet. Uit het tweede deel van het betreffende wetsartikel volgt immers dat er een andere verdeling kan plaatsvinden indien de billijkheid dit wegens de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten of andere omstandigheden van het geval eist (de billijkheidscorrectie). De rechtbank stelt partijen in de gelegenheid zich daarover nog uit te laten.

Billijkheidscorrectie
Wat zijn nu relevante omstandigheden die tot een billijkheidscorrectie kunnen leiden? Voor de eventuele toepassing van een billijkheidscorrectie moet rekening gehouden worden met alle relevante omstandigheden, zowel aan de zijde van de aangesprokene als aan de zijde van de benadeelde (HR 5 december 1997, NJ 1998/400).
In het bijzonder geldt dat niet alleen gelet moet worden op de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten, maar ook op de mate van verwijtbaarheid van de gemaakte fouten (HR 5 december 1997, NJ 1998/402). Is er al dan niet sprake geweest van opzettelijk handelen of bewuste roekeloosheid aan de zijde van de netbeheerder? In welke mate had het op de weg gelegen van de afnemer om schadebeperkende maatregelen te nemen? Bij deze laatste vraag zal een belangrijke rol spelen dat op een relatief goedkope en eenvoudige manier de schade had kunnen worden voorkomen. Ook zal een rol kunnen spelen dat het risico van overspanning altijd aanwezig is. De belangrijkste oorzaak van overspanning is namelijk blikseminslag. Verder zal in dit verband de omvang van de schade een rol spelen. Indien de afnemer dure apparatuur heeft, zal van de afnemer eerder mogen worden verlangd dat hij maatregelen neemt om te voorkomen dat deze beschadigen. Ook het al dan niet verzekerd zijn van de benadeelde of de aangesprokene kan een relevante omstandigheid zijn (HR 4 mei 2001, NJ 2002/214). Netbeheerders zijn voor zover mij bekend niet verzekerd voor dergelijke aansprakelijkheidsrisico's. Het is gelet op de hoogte van de verzekeringspremies zeer de vraag of dat wel op hun weg ligt.

Het is interessant om te zien met welke uitkomst de rechtbank straks komt. Wordt vervolgd.