Fotoboek 'Cruijff - De Ajacied' kan niet door Cruijff worden verboden

Ook het Hof Amsterdam heeft zich uit moeten laten over het fotoboek 'Cruijff - De Ajacied'. In een eerder blog hebben wij al bericht over de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam. De rechtbank oordeelde dat Cruijff zich niet kan verzetten tegen de uitgifte van een boek met een verzameling foto's uit zijn Ajax-tijd als voetballer. In hoger beroep doet Cruijff wederom tevergeefs een beroep op zijn portret- en privacy recht.

Bescherming persoonlijke levenssfeer vs. vrijheid van meningsuiting
In deze zaak wordt Cruijf's belang bij bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer afgewogen tegen het belang van een uitgever om vrijelijk een mening over Cruijff te kunnen uiten met gebruik van foto's van Cruijff als illustratie. De belangenafweging valt in het nadeel van Cruijff uit. De foto's die in het boek zijn gepubliceerd zijn voor het overgrote deel gemaakt terwijl Cruijff op voor het algemeen publiek toegankelijke locaties aan voetbalwedstrijden deelnam. De foto's waarvoor dat niet geldt betreffen niet zijn persoonlijke levenssfeer maar veel meer zijn functioneren als voetballer in het eerste elftal van een club en/of in competities waarvan bekend is dat zij grote publieke aandacht trekken, aldus het Hof. Het Hof gaat mee met het oordeel van de rechtbank dat het foto's betreft die in het kader van de vrije nieuwsgaring zijn gemaakt, terwijl Cruijff wist dat hij gefotografeerd werd of kon worden. Er is dan ook niet sprake van een situatie waarin de bescherming van het privé leven moet prevaleren boven de vrijheid van meningsuiting.

Toestemming Cruijff nodig?
Het Hof merkt vervolgens op dat: 'Het aanvaarden als algemeen uitgangspunt dat publicatie van foto's als de onderhavige niet mag plaatsvinden zonder dat de daarop afgebeelde persoon daartoe toestemming heeft gegeven (..) zou de vrijheid om door middel van foto's inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken te zeer belemmeren.' Enkel bij in opdracht gemaakte portretten is toestemming van de geportretteerde vereist voor openbaarmaking van dat portret.

Verzet redelijk belang Cruijff zich tegen publicatie?
Het Hof stelt wederom voorop dat het in onderhavig geval niet gaat om afbeeldingen die betrekking hebben op het privé leven van Cruijff. De foto's zijn door Tirion gepubliceerd in een boek dat bedoeld is om het in voetbal geïnteresseerde publiek over het talent van Cruijff te informeren aan de hand van foto's. Cruijff heeft niet voldoende toegelicht waarom het boek schadelijk is voor zijn reputatie. Ook wekt het boek niet de indruk dat Cruijff actief betrokken is geweest bij de totstandkoming daarvan nu het foto's betreffen die gemaakt zijn in het kader van de vrije nieuwsgaring. Het door Cruijff genoemde associatiegevaar en/of verdere aan privacy gerelateerde schadelijke omstandigheden vormen dan ook geen grond voor een verbod op de publicatie van het fotoboek.

Economische belangen prevaleren niet
Cruijff heeft nog aangevoerd dat hijzelf zijn opgebouwde internationale reputatie en bekendheid uitbaat door de exploitatie van zijn portret en naam en dat hij daarom een belang heeft om te voorkomen dat anderen daarvan voor eigen commerciële doeleinden gebruik maken en daarmee zijn exploitatiemogelijkheden schaden. Het Hof gaat daar niet in mee. 'Dat (..) het portretrecht aanspraak geeft op een exclusief exploitatierecht (..) kan niet als juist worden aanvaard. Daarmee worden de rechten van de auteur van de foto’s, zonder wiens eigen creatieve prestatie de foto’s überhaupt niet zouden hebben bestaan, miskend: het portretrecht moet in dit verband in beginsel worden gezien als een beperking van de uit het auteursrecht voortvloeiende exploitatierechten van de maker van het portret met het oog op redelijke belangen van de geportretteerde.' 

Passende vergoeding
Voorgenoemde neemt niet weg dat in het geval er sprake is van een verzilverbare populariteit en de foto's worden geopenbaard in het kader van een geheel of in overwegende mate aan de betrokken geportretteerde gewijde publicatie het redelijk belang van deze laatste zich er tegen kan verzetten dat tot publicatie wordt overgegaan zonder dat hem een passende vergoeding wordt aangeboden. Tirion heeft dit echter ook gedaan. Cruijff heeft dit aanbod echter geweigerd, zonder voldoende toe te lichten waarom het aanbod niet passend was.

Er is dus niet sprake van enig onrechtmatig handelen van Tirion.