Gebruiksvergoeding bij uitoefenen herroepingsrecht?

Op grond van de Wet Koop op Afstand kan een consument die (bijvoorbeeld) via internet een product heeft gekocht, de koop binnen een bepaalde termijn weer ongedaan maken, het product terugzenden en van de verkoper zijn geld terugkrijgen. Dit wettelijke herroepingsrecht was het onderwerp van de zaak tussen Messner en Stefan Krüger voor het Europese Hof van Justitie, waarin op 3 september jl. uitspraak is gedaan. De zaak speelde weliswaar in Duitsland, maar is ook voor het Nederlandse recht interessant.

Messner heeft op 2 december 2005 van Stefan Krüger via internet een tweedehands notebook gekocht. In augustus 2006 ontstond er een defect aan het notebook. Stefan Krüger weigerde desgevraagd om dit defect gratis te repareren. Vervolgens heeft Messner op 7 november 2006 – bijna een jaar na de aankoop – de koopovereenkomst herroepen. Dit kon volgens de Duitse wet nog, omdat er geen vervaltermijn geldt indien de verkoper niet voldaan heeft aan zijn informatieverplichtingen. Messner heeft vervolgens aangeboden om het notebook retour te zenden, tegen terugbetaling van de koopprijs. De verkoper weigerde dit echter en stelde zich op het standpunt dat zij voor het acht maanden gebruiken van het notebook een gebruiksvergoeding zou moeten betalen. Via de Duitse rechter is de zaak bij het Europese Hof beland, met het verzoek om uitleg van de Richtlijn Koop op afstand.

Het hof geeft in zijn uitspraak aan dat een verkoper bij tijdige herroeping door een consument in beginsel geen vergoeding kan eisen voor het gebruik van een product dat via een koop op afstand is verworven. Als dat wel het geval zou zijn, zou volgens het hof afbreuk worden gedaan aan de effectiviteit van het herroepingsrecht. Vervolgens maakt het hof echter een uitzondering en stelt het dat er voor het betalen van een vergoeding mogelijk wél plaats kan zijn indien de consument het betreffende product niet te goeder trouw heeft gebruikt of indien hij ongerechtvaardigd verrijkt zou zijn door het gebruik van het goed.

Wat betekent dit nu voor Nederland? De termijn voor uitoefening van het herroepingsrecht is in beginsel zeven werkdagen (de wettelijke bedenktijd). Indien in Nederland een verkoper niet aan zijn informatieverplichtingen heeft voldaan, wordt deze termijn echter verlengd tot maximaal drie maanden. Stel nu dat ene mevrouw Jansen een laptop bij een Nederlandse webwinkel heeft gekocht, die niet voldoet aan zijn informatieverplichtingen. Na twee maanden en achtentwintig dagen roept zij haar herroepingsrecht in en biedt zij aan de laptop retour te zenden tegen terugbetaling van de koopprijs. Die bevindt zich in goede staat, maar Jansen heeft er wel drie maanden op gewerkt. Kan de Nederlandse webwinkel nu wel of niet een gebruiksvergoeding verlangen?

In de Nederlandse wet staat in artikel 7:46d lid 2 BW dat de verkoper alleen de verzendkosten in rekening mag brengen bij de koper. Ik denk echter dat op basis van de uitspraak van het Hof betoogd kan worden betoogd dat hier wel een redelijke gebruiksvergoeding verschuldigd is. Dit kan bijvoorbeeld op basis van de regels omtrent ongerechtvaardigde verrijking: er is sprake van een verrijking aan de kant van de koper (drie maanden gratis laptop gebruik), van een verarming aan de zijde van de verkoper (de laptop is in waarde gedaald) en het is redelijk dat er een vergoeding betaald wordt.

Je kunt naar mijn mening in zo’n situatie niet zeggen dat het betalen van een gebruiksvergoeding afbreuk doet aan het herroepingsrecht. Dit recht dient immers met name om de koper in staat te stellen thuis het product te controleren en te keuren, om te bezien of hij echt een goede koop heeft gedaan. Bij een koop op afstand is voorafgaande controle immers niet goed mogelijk. Dat een koper een product vervolgens een paar maanden gratis zou mogen gebruiken, past echter niet bij de doelstelling van deze regelgeving. Uiteraard doen webwinkels er desalniettemin verstandig aan om aan hun informatieverplichtingen te voldoen, omdat de wettelijke herroepingstermijn dan beperkt blijft tot 7 werkdagen en de geschetste  risico’s dus kleiner zijn.

Dit bericht is eerder gebpubliceerd in de Checkit nieuwsbrief oktober 2009