Geldigheid van een zogenoemde koppelingsclausule (“Kopplungsklausel”) in een arbeidsovereenkomst van een directeur van een GmbH

Vraagstelling
Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen de benoeming in de functie van directeur en de desbetreffende arbeidsovereenkomst. Indien een bestuurder in zijn hoedanigheid van directeur wordt ontslagen, laat dit de arbeidsovereenkomst onverlet. De vennootschap blijft derhalve verplicht de arbeidsovereenkomst met de bestuurder na te komen; zij moet hem met name salaris blijven betalen zolang de opzegtermijn loopt respectievelijk gedurende de resterende looptijd van de overeenkomst.

Daarom willen vennootschappen dikwijls in de arbeidsovereenkomst een zogenoemde koppelingsclausule opnemen waarin wordt bepaald dat met het ontslag als directeur ook automatisch de arbeidsovereenkomst eindigt.

De toelaatbaarheid van een dergelijke koppelingsclausule dient gedifferentieerd behandeld te worden. In de rechtspraak zijn tot nu toe in ieder geval koppelingsclausules toelaatbaar geacht indien er een zwaarwegende reden bestond voor het ontslag van een directeur. Maar geen enkele van de tot nu toe getroffen beslissingen dienaangaande kan worden gegeneraliseerd omdat er in iedere zaak sprake was van bijzondere omstandigheden. Bovendien is in geen enkele van deze beslissingen ingegaan op de geldigheid van deze clausule op grond van de regels betreffende de geldigheid van Algemene Voorwaarden. Deze bepalingen zijn echter meestal eveneens relevant. In de literatuur wordt onder verwijzing naar de rechtspraak doorgaans ervan uitgegaan dat een koppelingsclausule in een arbeidsovereenkomst met een directeur van een GmbH in principe toelaatbaar is. Desondanks bestaan er twijfels ten aanzien van de principiële toelaatbaarheid van een dergelijke clausule. Een directeur van een GmbH kan te allen tijde worden ontslagen. Slechts bij een GmbH met een ondernemingsraad en een Raad van Commissarissen moet er voor een ontslag sprake zijn van een zwaarwegende reden. Indien de arbeidsovereenkomst vanwege het ontslag automatisch eindigt op grond van een koppelingsclausule en wordt hierdoor bij voorbeeld een vastgelegde looptijd van de overeenkomst of een opzegtermijn buiten werking gesteld, rijst de vraag of hierdoor rechten van de directeur op ontoelaatbare wijze worden beperkt.

Geldigheid van een koppelingsclausule
Er dient een onderscheid gemaakt te worden of het ontslag geschiedt om een zwaarwegende reden of zonder zwaarwegende reden.

Op grond van de rechtspraak is een koppelingsclausule waarschijnlijk in ieder geval toelaatbaar indien deze van toepassing is wanneer het ontslag geschiedt op grond van een zwaarwegende reden. In een dergelijk geval mag de arbeidsovereenkomst namelijk ook zonder inachtneming van een opzegtermijn om een zwaarwegende reden worden opgezegd; de looptijd van de overeenkomst wordt dan niet ten nadele van de directeur buiten werking gesteld.

Een koppelingsclausule zonder dat er sprake is van een zwaarwegende reden is waarschijnlijk toelaatbaar indien de directeur niet onredelijk wordt benadeeld doordat een overeengekomen looptijd van de overeenkomst wegvalt.

Een vennootschap zou niet zonder meer moeten afzien van een koppelingsclausule. Om te voorkomen dat deze ongeldig is, zou echter bij het opstellen van een dergelijke clausule een onderscheid gemaakt moeten worden tussen ontslag om een zwaarwegende reden en ontslag om een andere reden. Op deze wijze kan worden voorkomen dat de gehele clausule ongeldig is, ook in die gevallen waarin een geldige koppelingsclausule overeengekomen had kunnen worden.