Geschillenbeslechting bij internationaal contracteren: arbitrage of de gewone rechter

In de wereld van het commercieel contracteren vervagen de landsgrenzen steeds meer. Bedrijven laten zich niet beperken door grenzen en doen steeds meer zaken met buitenlandse handelspartners. Internationaal contracteren brengt echter wel eigen uitdagingen met zich mee; niet in de laatste plaats op het juridische vlak. Om uw belangen zoveel mogelijk te beschermen is het raadzaam duidelijke afspraken te maken waarbij rekening wordt gehouden met het internationale karakter van de relatie. Een belangrijke juridische valkuil is de wijze van geschillenbeslechting die partijen met elkaar overeenkomen.

Een voorbeeld: een Nederlandse ondernemer koopt machines van een Chinese leverancier. Partijen hebben in de koopovereenkomst onder meer geregeld dat de Nederlandse rechter exclusief bevoegd is kennis te nemen van geschillen voortvloeiende uit de overeenkomst. Na de levering van de machines bemerkt de Nederlandse koper dat de machines defect zijn. Uiteindelijk leidt dit tot een geschil tussen de Nederlandse koper en de Chinese leverancier dat niet in overleg kan worden opgelost. De Nederlandse koper ziet zich genoodzaakt om gerechtelijke stappen te nemen om zijn gelijk te halen en start – conform hetgeen partijen contractueel hebben afgesproken – een procedure bij de Nederlandse rechter. Uiteindelijk wordt de Nederlandse koper door de rechter in het gelijk gesteld en met een mooie uitspraak van de rechter in handen denkt de Nederlandse koper de Chinese leverancier eindelijk tot een oplossing te kunnen dwingen.

Er kan de Nederlandse koper echter een grote teleurstelling te wachten staan. Indien de Chinese leverancier niet vrijwillig voldoet aan de uitspraak van de Nederlandse rechter, rest de Nederlandse koper niets anders dan te proberen de uitspraak ten uitvoer te leggen in China. En daar gaat het mis.

Nederland heeft niet met alle landen in de wereld afspraken gemaakt over de erkenning en tenuitvoerlegging, ook wel executie, van elkaars rechterlijke uitspraken, een zogenaamd rechtsvorderingsverdrag. Indien dergelijke afspraken met een bepaald land ontbreken, zullen uitspraken van de Nederlandse rechter, ook al is de buitenlandse wederpartij in de procedure verschenen en heeft hij verweer gevoerd, niet worden erkend en daardoor niet ten uitvoer kunnen worden gelegd in dat betreffende land. (Uiteraard worden uitspraken van rechters uit dat betreffende land ook niet erkend in Nederland en kunnen daardoor ook hier niet ten uitvoer worden gelegd.) Met belangrijke internationale handelsnaties als China maar ook de Verenigde Staten (!) heeft Nederland bijvoorbeeld geen rechtsvorderingsverdrag.

Een arbitrageclausule kan hier uitkomst bieden. Het internationaal bekende Verdrag van New York   (*), waarbij Nederland partij is, voorziet in de erkenning en tenuitvoerlegging van arbitrale vonnissen in het buitenland. Een vonnis dat tot stand komt door middel van arbitrage kan dus buiten Nederland ten uitvoer worden gelegd (in ieder geval indien het land waar de handelspartner gevestigd is eveneens partij is bij het verdrag). Belangrijke handelsnaties als China en de Verenigde Staten, waarmee Nederland geen rechtsvorderingsverdrag heeft, zijn wel partij bij het Verdrag van New York. Partijen kunnen in deze gevallen dus beter overeenkomen dat een geschil door middel van arbitrage wordt opgelost.

Uit het bovenstaande volgt dat het van groot belang is om bij contracten met handelspartners uit in ieder geval China en de Verenigde Staten te regelen dat eventuele geschillen zullen worden opgelost aan de hand van arbitrage. De wijze van geschillenbeslechting is slechts één aspect van een (internationaal) contract. U doet er goed aan om bij het opstellen van uw contracten (nationaal en internationaal), zeker daar waar de belangen groot zijn, zorg te dragen voor dealgerichte juridische begeleiding.

*) Verdrag over de erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse arbitrale uitspraken gesloten te New York op 10 juni 1958.