De Wegenwet is van toepassing op openbare wegen, maar hoe voorkomt men dat een weg openbaar wordt? Kan dit door een bord met het opschrift ‘verboden toegang’, of ‘eigen weg’ of ‘opengesteld onder voorwaarden’ of door een fysieke afsluiting van de weg? Moeten deze afsluitingen(/borden) tenminste één jaar duren of is één dag al voldoende? Bij uitspraak van 27 november 2013 is de Afdeling terug gekomen op een eerdere uitspraak en heeft zij duidelijk uiteen gezet hoe eigenaren openbaarheid van hun eigendommen kunnen voorkomen.
Openbare weg in de zin van de Wegenwet
Artikel 1 van de Wegenwet bepaalt dat die wet uitsluitend van toepassing is op openbare wegen. Artikel 4 van de Wegenwet bepaalt wanneer er sprake is van een openbare weg. Hiervoor is in ieder geval vereist dat de weg gedurende langere tijd voor één ieder toegankelijk is geweest.
Eigenaren van een openbare weg in de zin van de Wegenwet hebben volgens artikel 14 van de Wegenwet alle verkeer over die weg te dulden (behoudens beperkingen uit aard en wetgeving). Veel eigenaren van een weg willen voorkomen dat hun weg een openbare weg wordt, want dit heeft als gevolg dat zij hun eigen grond niet meer mogen afsluiten (bijvoorbeeld door de weg bij de tuin te trekken en) dat zij verplicht zijn om verkeer over hun eigendom te dulden. Eigenaren die willen dat een weg haar private karakter behoudt, en dus niet openbaar wordt, hebben daartoe verschillende mogelijkheden van ‘afsluiting’.
Voorkomen openbaarheid
In haar uitspraak overweegt de Afdeling dat uit de geschiedenis van de totstandkoming van artikel 4 van de Wegenwet volgt dat een eigenaar van een weg twee mogelijkheden heeft om die weg een privaat karakter te laten behouden.
1e: Fysieke afsluiting of bord ‘verboden toegang’
Ten eerste door de weg af te sluiten of een verbod in te stellen om over de weg te gaan, wat nog op de laatste dag vóór het verlopen van het tijdvak van dertig jaren met het gewenste gevolg kan geschieden. De weg is dan niet gedurende dertig jaren voor één ieder toegankelijk geweest en voldoet daarmee niet aan artikel 4 lid 1 Wegenwet. De Afdeling oordeelt dat deze fysieke afsluiting of afsluiting door middel van een bord met het opschrift ‘verboden toegang’ slechts één dag hoeft te duren in plaats van één jaar. Hiermee keert de Afdeling terug naar de ‘oude lijn’. De uitspraak van 2 november 2011 moet kennelijk worden beschouwd als een ‘ééndagsvlieg’. In die uitspraak oordeelde de Afdeling immers nog dat een pad gedurende een aangesloten periode van ten minste één jaar door een hek fysiek moest zijn afgesloten om het openbaar maken van een weg te voorkomen.
2e: Bord ‘eigen weg’
Ten tweede door gedurende ten minste één jaar duidelijk ter plaatse kenbaar te maken dat de weg slechts ter bede voor een ieder toegankelijk is. Dit kenbaar maken kan door het stellen van opschriften als: ‘eigen weg’, ‘particuliere weg’, ‘private weg’ en ‘soort gelijke’, als bedoeld in artikel 4 leden 2 en 3 Wegenwet. Een bord met daarop de tekst ‘eigen weg’ heeft dus na een jaar een stuitende werking voor de verjaringstermijn van de openbaarheid.
Let op: een bord dat de toegang tot een weg openstelt onder voorwaarden (bijvoorbeeld: opengestelde behalve tussen zonsondergang en zonsopkomst) wordt door de Afdeling niet gezien als een kenteken dat kenbaar maakt dat de weg slechts ter bede voor een ieder toegankelijk is. Zo overwoog de Afdeling nog bij haar uitspraak van 3 april 2013.
Ophouden openbaarheid
Het ontstaan van openbaarheid kan aldus worden voorkomen door afsluiting van de weg of een bord ‘verboden toegang’ gedurende één dag, of door gedurende één jaar kenbaar te maken dat de weg slechts ter bede toegankelijk is.
Anders is het bij het eindigen van openbaarheid. Indien in rechte is komen vast te staan dat een weg op enig moment openbaar is geworden dan houdt een weg volgens artikel 7 Wegenwet op openbaar te zijn:
“I. wanneer hij gedurende dertig achtereenvolgende jaren niet voor een ieder toegankelijk is geweest;
II wanneer hij door het bevoegd gezag aan het openbaar verkeer is onttrokken.”
Het afsluiten van de weg gedurende één dag of het plaatsen van een bord met het opschrift ‘eigen weg’ gedurende één jaar heeft dus geen effect bij een weg die daarvoor al openbaar is geworden. Om het eindigen van de openbaarheid te bewerkstelligen is een bord met het opschrift ‘eigen weg’ zinloos en een afsluiting van de weg moet niet één dag duren, maar dertig jaren.
De andere mogelijkheid is een verzoek tot onttrekking aan de openbaarheid. Een dergelijk verzoek kan iedere belanghebbende bij de weg richten tot de gemeenteraad. Indien een verzoek tot onttrekking aan de openbaarheid door de gemeenteraad wordt geweigerd, dan kan de belanghebbende administratief beroep aantekenen bij Gedeputeerde Staten.
Conclusie
Vanaf de uitspraak in november 2011 tot de uitspraken van april en november 2013 was het voorkomen van de openbaarheid vrij overzichtelijk. Door gedurende één jaar de weg af te sluiten of een bord te plaatsen kon een weg zijn private karakter behouden. Inmiddels kunnen we door de Afdelingsjurisprudentie drie borden onderscheiden met verschillende gevolgen:
Ten eerste het bord ‘verboden toegang’ (of de fysieke afsluiting van de weg) dat in één dag de openbaarheid kan voorkomen, omdat deze dan niet meer gedurende dertig jaren voor één ieder toegankelijk is geweest als bedoeld in artikel 4 lid 1 Wegenwet.
Ten tweede de borden ‘eigen weg’, ‘particuliere weg’, ‘private weg’ en ‘soort gelijke’ die gedurende ten minste één jaar duidelijk kenbaar maken dat de weg slechts ter bede toegankelijk is (artikel 4 leden 2 en 3 Wegenwet).
Ten derde een bord ‘openstelling onder voorwaarden’. Dit bord wordt door de Afdeling niet gezien als een kenteken dat de weg slechts ter bede toegankelijk is en heeft dus geen effect ter behoud van het private karakter van een weg.
Heeft u vragen over de openbaarheid van wegen of het onderhoud van wegen? Neemt u dan contact op mr. W. Leistra, advocaat wegenwet
mr. W. Leistra is sinds 1 april 2016 niet meer werkzaam bij Dirkzwager Advocaten
Hoe sluit je een weg af ter voorkoming van de openbaarheid
De Wegenwet is van toepassing op openbare wegen, maar hoe voorkomt men dat een weg openbaar wordt? Kan dit door een bord met het opschrift ‘verboden toegang’, of ‘eigen weg’ of ‘opengesteld onder voorwaarden’ of door een fysieke afsluiting van de weg? Moeten deze afsluitingen(/borden) tenminste één jaar duren of is één dag al voldoende? Bij uitspraak van 27 november 2013 is de Afdeling terug gekomen op een eerdere uitspraak en heeft zij duidelijk uiteen gezet hoe eigenaren openbaarheid van hu...
Leestijd
Auteur artikel
Dirkzwager
Gepubliceerd
04 december 2013
Laatst gewijzigd
16 april 2018