Kabel- en leidingschade. Netten met gevaarlijke inhoud en grote waarde

Bij sommige netten is er door hun aard een verhoogd risico op grote externe schade bij een graafincident. Voor het uitvoeren van graafwerkzaamheden in de buurt van deze netten is er in de Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten (WION) een aparte zorgplicht opgenomen.

Een net met gevaarlijke inhoud en een net met grote waarde
In artikel 13 van de WION is een aparte zorgplicht opgenomen voor het uitvoeren van graafwerkzaamheden in de buurt van een net met gevaarlijke inhoud of een net met grote waarde. Een net met gevaarlijke inhoud is een buisleiding die bijvoorbeeld gas of delfstoffen transporteert. Deze netten zijn door hun aard en door de te transporteren inhoud gevaarlijk voor zowel de beheerder van dat net, de directe omgeving, de grondroerende partij(en) als voor de eindgebruiker. Het risico van schade aan deze netten wordt bijna volledig bepaald door graafwerkzaamheden.
Een net met een grote waarde is een kabel of leiding die het risico met zich draagt dat bij beschadiging de indirecte gevolgen van zeer ernstige aard zijn. In de memorie van toelichting wordt als voorbeeld gegeven de economische gevolgschade bij beschadiging van de kabels waarvan het functioneren van de verkeerstoren op Schiphol afhankelijk is.

Zorgplicht
Op grond van de WION geldt er voor het verrichten van grondroerende werkzaamheden in de buurt van netten met een gevaarlijke inhoud en netten met grote waarde een zwaarder regime voor wat betreft het zorgvuldige graafproces. Op grond van artikel 10 van de WION doet een grondroerder een Klic-melding bij het Kadaster voordat wordt aangevangen met de grondroerende werkzaamheden. De beheerder moet vervolgens informatie verstrekken over de ligging van haar zich in het graafpolygoon bevindende net, de relevante eigenschappen van het net (zoals het type leiding) en welke eventuele voorzorgsmaatregelen de beheerder wenst te treffen voordat er grondroerende werkzaamheden kunnen worden getroffen (artikel 10 lid 1 sub c WION). Als de beheerder aangeeft dat er voorzorgsmaatregelen moeten worden getroffen, dan vangt de grondroerder niet eerder aan met zijn werkzaamheden dan dat die voorzorgsmaatregelen door de beheerder zijn verricht. De beheerder moet deze maatregelen wel binnen drie dagen na het eerste contact met de grondroerder hebben uitgevoerd (het is overigens de grondroerder die het contact met de beheerder dient te zoeken). Blijft dit uit, dan kan de beheerder aansprakelijk zijn voor eventuele vertragingsschade van de grondroerder. Deze zorgplicht is vastgelegd in artikel 13 WION.

De rechter heeft zich in 2012 moeten buigen over de ratio van artikel 13 WION. De rechter heeft, in de casus dat de beheerder enkel aan de grondroerder had medegedeeld dat de grondroerder niet mocht beginnen met haar werkzaamheden voordat nadere informatie was verschaft, als volgt geoordeeld:

“In het geval de beheerder niet heeft aangegeven voorzorgsmaatregelen te treffen, dan is de grondroerder op grond van artikel 13, derde lid, van de Wion niet verplicht de aanvang van de werkzaamheden uit te stellen”.

En

“Artikel 13 noch enige andere bepaling van de Wion bepaalt dat de grondroerder toestemming van de beheerder nodig heeft alvorens hij de graafwerkzaamheden mag gaan uitvoeren”.

Een grondroerder hoeft zich dus niet te verantwoorden aan een beheerder of enige toestemming af te wachten. Alleen wanneer een beheerder uitdrukkelijk aan de grondroerder heeft aangegeven voorzorgsmaatregelen te willen treffen, zal de grondroerder moeten wachten met het aanvangen van de grondroerende werkzaamheden.

Naleving van artikel 13 WION
In 2013 heeft een evaluatie van de WION plaatsgevonden in opdracht van het ministerie van EZ. Uit de evaluatie blijkt dat bij circa 12% van de Klic-meldingen er een leiding met gevaarlijke inhoud binnen het graafpolygoon blijkt te liggen. Ook blijkt dat in sommige gevallen grondroerders nalaten contact te zoeken met de beheerder nadat er door een beheerder was aangegeven dat er voorzorgsmaatregelen zouden worden getroffen. Zo zijn er situaties voorgekomen dat een medewerker van de beheerder op locatie arriveert om een leiding aan te wijzen terwijl de graafwerkzaamheden al waren uitgevoerd.
Tot slot blijkt uit de evaluatie dat er gemiddeld 100 keer per jaar schade ontstaat aan een hoge druk gasleiding, een hoogspanningskabel of een buisleiding met gevaarlijke inhoud. Gezien de ernst van de gevolgen, moeten deze cijfers omlaag. Dit is ook een speerpunt van de toezichthoudende instantie Agentschap Telecom.

Conclusie
Bij een net met een gevaarlijke inhoud en een net met grote waarde ontstaan er ‘nieuwe’ zorgplichten voor alle partijen. Zo moet een beheerder informatie over het net verschaffen, aangeven of hij voorzorgsmaatregelen wenst te treffen (die binnen een termijn moeten worden volbracht) voordat zal worden gegraven en dient de beheerder bij een net met gevaarlijke inhoud een medewerker te sturen die op locatie de exacte ligging van het net aanwijst. Aan de andere kant dient een grondroerder een beheerder gelegenheid en tijd te geven om voorzorgsmaatregelen te treffen en dient een grondroerder aan de beheerder aan te geven welke voorzorgsmaatregelen de grondroerder zal treffen. Dit alles ontslaat een grondroerder uiteraard niet van de eigen verplichting om zorgvuldig te graven op grond van artikel 2 WION.

Sebastiaan van de Kant
Peter van Huizen