De Uitvoeringswet bij de AVG (UAVG) is onlangs aangenomen door de Tweede Kamer. Tijdens het parlementaire debat zijn er enkele interessante kwesties aan de orde gekomen. In deze blog licht ik er een uit, namelijk toestemming geven door werknemers en anderen in een afhankelijkheidsrelatie.
Verwerken van bijzondere persoonsgegevens verboden tenzij....
Onder zowel huidig (Wbp) als toekomstig (AVG) privacyrecht geldt dat het verwerken van zogenaamde "bijzondere persoonsgegevens" in beginsel is verboden. O.a. medische persoonsgegevens kwalificeren als dergelijke bijzondere persoonsgegevens.
Op het verbod gelden enkele uitzonderingen, waarvan de belangrijkste zijn:
- specifieke wettelijke uitzondering;
- uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene.
Toestemming in afhankelijkheidsrelaties
De samenwerkende privacytoezichthouders zijn al jaren van mening dat in afhankelijkheidsrelaties - zoals werkgever/werknemer - moet worden aangenomen dat de afhankelijke partij niet in vrijheid toestemming kan geven. Zo is in de opinie uit 2011 van de artikel 29 werkgroep over toestemming het volgende te lezen:
An example of the above is provided by the case where the data subject is under the influence of the data controller, such as an employment relationship. In this example, although not necessarily always, the data subject can be in a situation of dependence on the data controller - due to the nature of the relationship or to special circumstances - and might fear that he could be treated differently if he does not consent to the data processing.
Handhaving door de AP
De Autoriteit Persoonsgegevens handhaaft ook op basis van deze visie. Zo zijn diverse partijen (veelal werkgevers) al door de AP aangesproken op het verwerken van gegevens op basis van toestemming. Gewezen kan worden op de Media Markt, Abrona , BrainCompass en andere kwesties.
Lobby van NOC*NSF
De sportkoepel NOC*NSF signaleerde hier een probleem. In de praktijk worden er namelijk van topsporters van allerlei medische gegevens gemeten (denk aan hartslagmeters). En bij gehandicaptensport wordt o.m. de handicap vastgelegd, o.m. om sporters in te kunnen delen in de juiste groep.
Dit zijn allemaal gezondheidsgegevens. Er is geen wettelijke uitzondering waar die verwerking onder te scharen is. En toestemming geven door de sporter lijkt ook geen optie, want hoe vrij is die sporter om nee te zeggen?
Van Toorenburg van het CDA omschrijft de lobby aldus:
Verder is er specifieke aandacht vanuit NOC*NSF voor de gehandicaptensport en de topsport. Als ik het goed begrijp, is het niet zomaar mogelijk om medische gegevens te verzamelen, ook niet van gehandicapte sporters en topsporters, maar gelet op die bijzondere verenigingen zijn ze soms juist wel noodzakelijk. Strikt genomen zijn ze misschien niet nodig voor de sport zelf maar wel voor de vorm van sport. Moeten die gegevens dan niet vallen onder de uitzondering van artikel 30 die bijvoorbeeld is geregeld voor scholen? Graag een reactie van het kabinet.
Minister Dekker: gewoon toestemming geven
Minister Dekker ziet het probleem echter niet. In de Tweede Kamer reageert hij als volgt:
Ik heb ook de brief van NOC*NSF gelezen. Die verbaasde mij eigenlijk wel een beetje. Ik ga graag met ze in gesprek om te kijken wat er echt aan de hand is. Ik denk dat als je als gehandicapte sporter actief bent in een sport en gewoon toestemming geeft voor het verwerken van die gegevens, er niets aan de hand is. Dan kan het gewoon.
Overgenomen motie Koopmans: over een half jaar meer nieuws
Mogelijk dat de kwestie nog wel een staartje krijgt. De Minister heeft namelijk tevens de motie Koopmans overgenomen om over een half jaar op o.a. dit onderwerp terug te komen:
verzoekt de regering de Kamer binnen een halfjaar na inwerkingtreding van de verordening en de uitvoeringswet te berichten over de ervaringen met, en haar voornemens inzake, de aanpak, zo nodig door middel van nieuwe wetgeving, van in ieder geval de volgende aspecten:
• de verwerking van gezondheidsgegevens in het kader van sportbeoefening, zoals van belang voor gehandicaptensport en (overige) topsport;
(...)
Wordt vervolgd dus...
Voor nu was het zaak de UAVG op tijd (en beleidsneutraal) door de Kamer te krijgen. In het najaar gaan we dus meer inhoudelijk het privacydebat aan. We blijven het volgen en houden u op de hoogte.
