Op 2 november 2010 heeft de rechtbank uitspraak gewezen in de veel besproken 'Nijntje' zaak. Sanrio maakt met de zogenaamde 'Kathy' (links afgebeeld) inbreuk op de auteurs- en merkrechten van Nijntje. De gevolgen van het verbod zijn echter maar beperkt.Sanrio is de maker van het bekende 'Hello Kitty' karakter en heeft als vriendinnetje daarvan Kathy 'ontworpen'. Kathy is grootschalig op de markt gebracht, in Nederland onder andere bij de H&M en Bart Smit. Mercis (de vennootschap waar Dick Bruna zijn rechten aan heeft overgedragen) vond dat beide karakters wel erg veel op elkaar leken en is, nadat partijen er onderling niet uitkwamen, een procedure gestart.
Auteursrechten
Sanrio heeft het auteursrecht op Nijntje betwist. Er zou sprake zijn van een grote markt waarin figuren met kenmerken van Nijntje veelvuldig voorkomen, aldus Sanrio. Tevens zou er geen sprake van ontlening zijn en zou Kathy ontwikkeld zijn in dezelfde stijl als Hello Kitty. Sterker nog, Nijntje zou, volgens Sanrio, zijn ontleend aan Kathy! De rechter gaat hier echter niet in mee en oordeelt, mijn inziens terecht, dat Nijntje wel degelijk voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt. De rechter oordeelt: 'Nijntje is niet zo banaal of triviaal dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard dan ook valt aan te wijzen.' Nijntje heeft door haar kenmerken (o.a. 'elementaire kleuren, dikke lijnen, door de karakteristieke verhouding tussen hoofd en lichaam, de vorm van het hoofd, de oren, de (stand van de) ogen, het jurkje met het kraagje, de stand van de handen en voeten') een eigen en oorspronkelijk karakter en draagt hierdoor het persoonlijk stempel van de maker.
Vervolgens beoordeelt de rechter of Kathy inbreuk maakt op Nijntje. De kenmerkende trekken van Nijntje zijn overgenomen in het figuur van Kathy, aldus de rechtbank. Het enige duidelijke verschil tussen beide is de strik van Kathy. Maar dat neemt niet weg dat de totaalindrukken van beide karakters nagenoeg hetzelfde zijn. Er is zodoende sprake van een auteursrechtinbreuk.
In de media heeft Sanrio veel stof doen opwaaien door de stelling in te nemen dat Nijntje bepaalde kenmerken (zoals de oren) van Kathy zou hebben overgenomen. De rechter maakt hier echter korte metten mee en oordeelt dat Sanrio dit niet aannemelijk heeft kunnen maken.
Op een klein puntje heeft Sanrio kunnen scoren. Mercis had een verbod voor de gehele EU gevraagd, maar dat is afgewezen, het verbod geldt alleen voor NL. Mercis heeft volgens de rechter niet voldoende aangetoond ook de auteursrechten op Nijntje in andere Lidstaten van de EU te bezitten en ook niet voldoende aangetoond dat Sanrio ook daar inbreuk maakt. Sanrio brengt in 32 Europese landen Kathy producten op de markt. Zij kan daar vooralsnog gewoon mee blijven doorgaan. Een dergelijk verbod kan in een bodemprocedure alsnog worden uitgesproken. Ik kan mij voorstellen dat Mercis dan haar huiswerk beter gaat doen en Sanrio een grensoverschrijdend verbod oplegt.
Merkrechten
De rechter oordeelt dat er naast de auteursrechtinbreuk tevens sprake is van een inbreuk op het merkrecht. Mercis beschikt over een beeldmerk van Nijntje. Kathy vertoont grote gelijkenissen met het beeldmerk Nijntje. Sanrio profiteert met haar karakter van de commerciële inspanningen van Mercis. Nijntje geniet immers zeer grote bekendheid en beschikt over een groot onderscheidend vermogen, aldus de rechter. Sanrio trekt met Kathy zonder geldige reden ongerechtvaardigd voordeel van Nijntje en doet hiermee afbreuk aan het onderscheidend vermogen en de reputatie daarvan.
Sanrio heeft ook aan derde licenties gegeven om Kathy te gebruiken. Een verbod wordt door de rechter echter niet uitgesproken ten aanzien van de producten die door deze licentiehouders op de markt zijn gebracht. Mercis heeft namelijk die licentiehouders niet gedagvaard: zij zijn geen partij in het geding.
Ondanks dat Nijntje grotendeels gewonnen heeft van Kathy is de strijd nog niet gestreden. Ik verwacht dat Mercis er veel aan gelegen zou zijn om ook de punten van het grensoverschrijdende verbod en de licentiehouders in het voordeel van Nijntje beslist te krijgen.
