Het Oberlandesgericht (OLG) Schleswig-Holstein, het gerechtshof van de Duitse deelstaat Schleswig-Holstein, heeft in een arrest van 5 juni 2014 geoordeeld dat Casio Europe (Casio) erkende fotospeciaalzaken niet mag verbieden digitale camera’s via online marktplaatsen als eBay en Amazon te verkopen. Het verbod is volgens het OLG in strijd met het kartelverbod.
De casus
Casio produceert digitale camera’s. Deze camera’s worden verkocht via groothandelaren, via grote warenhuizen zoals Karstadt, Saturn en Media Markt, alsmede via de eigen webwinkel van Casio. Daarnaast verkoopt Casio de camera’s ook via erkende fotospeciaalzaken. Om voor erkenning in aanmerking te komen, moeten de fotospeciaalzaken een overeenkomst sluiten met Casio. In deze overeenkomst is bepaald dat de camera’s verkocht mogen worden in de fysieke winkel, via catalogi, folders en een eigen webwinkel. Verkoop via online marktplaatsen als eBay en Amazon zijn echter contractueel verboden (het verbod). De Wettbewerbszentrale, een Duitse belangenorganisatie, vorderde bij het Landgericht Kiel, de rechtbank van de Duitse stad Kiel, om opheffing van het verbod. Toen de vordering werd toegewezen, ging Casio in beroep bij het OLG.
Beperking van de mededinging
Volgens het OLG wordt door het verbod de mededinging beperkt. Het is de erkende fotospeciaalzaken weliswaar toegestaan een eigen webwinkel te exploiteren, maar voor de vindbaarheid zijn zij in grote mate afhankelijk van prijsvergelijkingssites en internetzoekmachines. Verkoop via onlinemarktplaatsen als eBay en Amazon is veel effectiever. Met name de beperking van de effectiviteit van de bereikbaarheid wordt door het OLG aangemerkt als een relevante inbreuk op de mededinging.
Het OLG komt verder tot de conclusie dat de beperking van de mededinging ook beoogd is. Op online marktplaatsen bestaat een levendige concurrentie. Dit heeft tot gevolg dat de prijzen van de aangeboden producten die op andere wijzen worden verkocht onder druk staan. Met het verbod probeert Casio deze prijsdruk te verminderen. Bijkomend effect van het verbod is ook dat de eigen webwinkel van Casio eerder gevonden wordt dan de webwinkels van de erkende fotospeciaalzaken. Op die manier kan Casio omzet aan zich houden.
Selectieve distributie
Casio stelde dat het verbod noodzakelijk is vanwege het hightech karakter van haar camera’s die niet zonder vakkundige uitleg verkocht zouden kunnen worden aan consumenten. Daarnaast zou verkoop via online marktplaatsen vanwege het “vlooienmarktkarakter” de reputatie van Casio negatief beïnvloeden.
Het OLG stelt voorop dat onder omstandigheden een verbod op verkoop via online marktplaatsen mededingingsrechtelijk toelaatbaar kan zijn in het kader van selectieve distributie. Voorwaarde is dan wel dat de producent dan een goed onderbouwde verkoopstrategie ontwikkelt die consequent doorgevoerd wordt.
Onder verwijzing naar het L’Orèal arrest van het Europese Hof van Justitie komt het OLG tot de conclusie dat de digitale camera’s van Casio niet tot het gebruik van een selectief distributiestelsel dwingen. Het gaat immers massaproducten die niet complexer zijn dan vergelijkbare camera’s van andere fabrikanten. Voor de verkoop van deze camera’s is vakkundige uitleg niet nodig. Bovendien zijn de verkoopprijzen relatief gering. Daarnaast heeft Casio geen duidelijke verkoopstrategie ontwikkeld. Zo heeft Casio bij de verkoop aan de groothandel geen enkele garantie dat de kwaliteit überhaupt gewaarborgd wordt. Daarnaast is het bij de grote warenhuizen puur toeval als men op een verkoper stuit die bekend is met het betreffende model. Als Casio daadwerkelijk de kwaliteit en de vakkundige uitleg had willen borgen, dan had zij in moeten zetten op verkoop via fotospeciaalzaken.
Hardekernbepaling
Het verbod wordt door het OLG aangemerkt als een hardekernbepaling. Het OLG leidt dit af uit artikel 4 sub b van de Groepsvrijstelling verticale samenwerking. Op grond hiervan wordt de beperking van de klanten aan wie de distributeur de contract producten mag verkopen als een hardekernbepaling aangemerkt. Dat is precies wat er in het onderhavige geval gebeurt: fotospeciaalzaken mogen niet verkopen aan klanten die via online marktplaatsen producten willen aanschaffen. Omdat er sprake is van een hardekernbepaling is de beperking van de mededinging bovendien ook merkbaar. Het OLG verwijst in dit kader naar het Expedia arrest van het Europese Hof van Justitie.
Slot
In Duitsland woedt er een heftige discussie over de vraag of het vanuit mededingingsoogpunt toegestaan is om verkoop via online marktplaatsen te verbieden. In 2009 kwamen het OLG Karlsruhe en het OLG München tot de conclusie dat een dergelijk verbod toelaatbaar is. Vorig jaar kwam het Kammergericht Berlijn echter tot het tegenovergestelde oordeel. Ook het Bundeskartellamt (BkartA), de Duitse mededingingsautoriteit, heeft bedenkingen. Recent schrapte Adidas het verbod op verkoop via online marktplaatsen uit haar distributieovereenkomsten, nadat het BkartA zich negatief had uitgelaten over het verbod.
De gebeurtenissen in Duitsland onderstrepen nog eens dat de mededingingsrechtelijke beoordeling van internetverkoop in het kader van verticale distributie in het middelpunt staat van de belangstelling. Dit is gemakkelijk te verklaren vanwege technologische mogelijkheden van het internet. Iedereen die actief is op het gebied van internetverkoop doet er dan ook goed aan om de ontwikkelingen goed in de gaten te houden.
Maar goed, hoe moeten we op dit moment aankijken tegen het verbod op verkoop via online marktplaatsen? Het uitgangspunt lijkt te zijn dat verkoop via online marktplaatsen verboden kan worden. Dit moet dan wel gebeuren in het kader van een selectief distributiestelsel. Voorwaarde is dat de betreffende producten dusdanig specifieke eigenschappen hebben dat ze via een selectief distributiestelsel verkocht moeten worden. Verder moet het verbod noodzakelijk zijn vanwege een duidelijke goed onderbouwde verkoopstrategie. Deze strategie moet tot slot consequent en zonder discriminatie worden toegepast. Een fabrikant die zelf restpartijen of uitloopmodellen via online marktplaatsen verkoopt handelt waarschijnlijk inconsequent en kan bijgevolg zijn distributeurs niet verbieden zelf ook via online marktplaatsen actief te zijn.
OLG Schleswig-Holstein: verbod op verkoop via online marktplaatsen in strijd met het kartelverbod
Het Oberlandesgericht (OLG) Schleswig-Holstein, het gerechtshof van de Duitse deelstaat Schleswig-Holstein, heeft in een arrest van 5 juni 2014 geoordeeld dat Casio Europe (Casio) erkende fotospeciaalzaken niet mag verbieden digitale camera’s via online marktplaatsen als eBay en Amazon te verkopen. Het verbod is volgens het OLG in strijd met het kartelverbod.De casusCasio produceert digitale camera’s. Deze camera’s worden verkocht via groothandelaren, via grote warenhuizen zoals Karstadt, Sat...
Leestijd
Auteur artikel
Dirkzwager
Gepubliceerd
05 augustus 2014
Laatst gewijzigd
16 april 2018