Pensioenontslagbeding rechtsgeldig?

Verplichte pensionering van verkeersvliegers (vóór de AOW-leeftijd) is onder omstandig­heden mogelijk en levert geen inbreuk op het wettelijk verbod wegens leeftijds­discriminatie op, als dit gebaseerd wordt op doelstellingen van sociaal beleid (zoals werkgelegenheid, arbeidsmarkt of beroepsopleiding). Wordt dit gebaseerd op (verkeers)veiligheid, dan is sprake van inbreuk op het discriminatieverbod wegens leeftijd. Een beding in de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd, dat het dienstverband van rechtswege eindigt op de pensioenleeftijd kan dus rechtsgeldig zijn.

Lufthansa-arrest

In 2011 heeft het Hof van Justitie (HvJ) van de EU in het Lufthansa-arrest geoordeeld dat verplichte pensionering van verkeersvliegers bij 60 jaar op grond van de luchtverkeers­veiligheid niet is toegestaan.

KLM-arrest

De Hoge Raad heeft op 13 juli 2012 beslist, dat verplichte pensionering van verkeersvliegers tussen 56-60 jaar op grond van het doorstromingsargument wel mogelijk is. Voor de KLM was doelstelling het bereiken van een regelmatige en voorspelbare doorstroming van verkeers­vliegers tussen de rangen, kostenbeheersing en een evenredige pensioenopbouw (waaronder begrepen een evenwichtige verdeling van de werkgelegenheidskansen binnen de beroepsgroep). KLM moet kunnen beschikken over voldoende en voldoende gekwalificeerde verkeersvliegers tegen aanvaardbare loonkosten. Ook is van belang dat een loopbaanperspec­tief aan instromende verkeersvliegers geboden moet kunnen worden, die hoge kosten hebben gemaakt voor de vliegopleiding.  Hierbij is ook relevant dat ondanks de eerdere pensionering een volledige pensioenopbouw kan worden gerealiseerd.

Verder neemt de rechter in aanmerking dat circa 90% van de vliegers is aangesloten bij de vliegersvakbond en dat het verplichte pensioenontslag een groot draagvlak heeft binnen de KLIM-organisatie.

Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (Wgbla)

Deze wet is op 1 mei 2004 in werking getreden. Het is de implementatie van een Europese richtlijn van de Raad (2000/78/EG).

Op grond van de artikelen 1 en 3 onder c Wgbla is het maken van onderscheid op grond leeftijd bij het aangaan en beëindigen van een arbeidsovereenkomst verboden. Dit verbod geldt niet (artikel 7 lid 1), indien het onderscheid

• is gebaseerd op werkgelegenheid of arbeidsmarktbeleid ter bevordering van arbeids­participatie van bepaalde leeftijdscategorieën, voor zover dit beleid is vastgesteld bij of krachtens de wet;


• betrekking heeft op het beëindigen van een arbeidsverhouding in verband met het ingaan van de AOW, of tussen partijen geldende hogere leeftijd;


• anderszins objectief is gerechtvaardigd door een legitiem doel en de middelen voor het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn.

Het beginsel van non-discriminatie (waaronder op grond van leeftijd) is ook verankerd in artikel 21 Handvest van de Grondrechten van de EU. Het toepassingsgebied van dit Handvast bestaat uit de lidstaten. Burgers kunnen zich hierop niet rechtstreeks beroepen.

Artikel 7:667 lid 6 BW

De HR beslist in het KLM-arrest een jarenlange juridische strijd dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd van rechtswege kan eindigen wegens pensioen (pensioenontslagbeding). In de literatuur wordt strijd geleverd over de vraag of het eindigen van rechtswege alleen mogelijk is bij een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, en dus niet bij een arbeidsover­eenkomst voor onbepaalde tijd. Dit laatste blijkt nu wèl mogelijk te zijn, aldus de Hoge Raad. In het KLM-arrest is het verplicht pensioenontslag geregeld in de cao. Is in de cao of arbeidsovereenkomst niets geregeld over pensioenontslag, dan is het de vraag of een bestendige gedragslijn of het gebruik voldoende kan zijn voor het van rechtswege eindigen van het dienstverband op de pensioenleeftijd.

Het is verstandig dit met zoveel woorden te regelen in de arbeidsovereenkomst of cao.