Uniform Pensioenoverzicht: inzicht in vooruitzicht?

Aan de deelnemers wordt jaarlijks een UPO verstrekt waarin inzicht verschaft wordt in de uitkeringen bij pensionering, overlijden en arbeidsongeschiktheid. Dit blijft mensenwerk en zo komt het nog wel eens voor dat UPO’s niet kloppen. Pensioenuitvoerders dekken zich hier veelal voor in door in de UPO’s een disclaimer op te nemen. Maar betekent dit dat deelnemers en/of nabestaanden nooit rechten aan UPO’s kunnen ontlenen? De Rechtbank Noord-Holland boog zich recent over dit vraagstuk.

Situatie

Het bedrijfstakpensioenfonds van de Metalelektro (PME) heeft in de jaren 2007-2010 pensioenoverzichten verstrekt. De UPO’s in 2009 en 2010 weken daarbij fors af van de UPO’s in de jaren daarvoor. Onder meer het nabestaandenpensioen bij vooroverlijden was veel hoger dan in de daaraan voorafgaande jaren en bovendien was het nabestaandenpensioen hoger dan het ouderdomspensioen.

In 2011 merkt het pensioenfonds op dat de gecommuniceerde aanspraken op de UPO’s niet juist zijn en stelt de aanspraken lager vast. Vervolgens overlijdt de deelnemer, waarna de nabestaande een procedure tegen PME start. In deze procedure staat de hoogte van de aanspraken op basis van het pensioenreglement niet ter discussie tussen partijen, maar de nabestaande stelt dat de aanspraak dient te worden vastgesteld in overeenstemming met de bedragen die op de laatste UPO’s vermeld stonden

Aan een UPO kunnen geen rechten ontleend worden

De nabestaande stelt dat zij een vertrouwen ontleend heeft aan de op de overzicht vermelde aanspraken. Zij doet een beroep op het gerechtvaardigd vertrouwen in de zin van artikel 3:35 BW. De nabestaande vangt bot. De kantonrechter overweegt dat de pensioenaanspraken voor deelnemers en nabestaanden rechtstreeks voortvloeien uit het pensioenreglement van PME. Pensioenaanspraken zijn dus niet (ook nog) afhankelijk van daartoe strekkende handelingen of gedragingen van PME, zoals bijvoorbeeld in het UPO. De informatie die door middel van de UPO’s verstrekt wordt, kan volgens de kantonrechter niet worden beschouwd als een gedraging gericht op rechtsgevolg in de zin van artikel 3:35 BW.

…maar is een UPO dan niets waard?

Een UPO dient inzicht te verschaffen in de pensioensituatie en in veel gevallen dient een UPO ook dat doel. Maar wat nu als het UPO niet juist is en een deelnemer of nabestaande al die tijd een verkeerd inzicht in zijn vooruitzicht heeft gehad? Is een UPO dan helemaal niets meer waard? Nuance is op zijn plaats.

De uitspraak had - mede in het licht van eerdere rechtspraak - zomaar anders kunnen luiden, bijvoorbeeld indien de hoogte van het nabestaandenpensioen minder evident onjuist was. Of indien de deelnemer of nabestaande het bestedingspatroon al ingericht had op de bedragen die op de UPO’s vermeld stonden (en dus bijvoorbeeld bepaalde financiële verplichtingen waren aangegaan). Daarnaast kan nog van belang zijn of er ook andere onjuiste communicatie-uitlatingen vanuit het fonds gedaan zijn.

De stelling dat aan UPO’s nooit rechten ontleend kunnen worden, gaat naar mijn mening dus niet op. Het is op zichzelf juist dat pensioenaanspraken bij bedrijfstakpensioenfondsen slechts een weergave van de reglementaire aanspraken behelzen; dit volgt uit de wetssystematiek. Het pensioenreglement belichaamt dan de pensioenovereenkomst. Dit laat mijns inziens echter onverlet dat een pensioenovereenkomst ook uit een samenstel van gedragingen kan bestaan, zoals bijvoorbeeld ook aan de orde kan zijn bij verzekerde pensioenregelingen of regelingen die door een ondernemingspensioenfonds worden uitgevoerd. Waarom zou een verzekeraar of ondernemingspensioenfonds niet met onjuiste communicatie-uitlatingen weg kunnen komen en een bedrijfstakpensioenfonds wel? 

Dit was niet de eerste uitspraak over welke verwachtingen aan UPO’s ontleend kunnen worden, maar zal zeker ook niet de laatste zijn. Communicatie over pensioen is een belangrijk item. Via deze kennisportal wordt u van de ontwikkelingen op dit terrein op de hoogte gehouden.