Vergoeding van honoraria van advocaten in gerechtelijke procedures

Regelmatig zijn buitenlandse bedrijven partij in een procedure bij een Duitse rechtbank. Daarbij zijn de advocaatkosten – evenals in andere Europese landen – een niet te onderschatten kostenpost, waarbij de vraag rijst in hoeverre de advocaatkosten van een buitenlandse cliënt in aanmerking komen voor vergoeding.

1. Wettelijke vergoeding
De hoogte van de vergoeding van een advocaat wordt in Duitsland in principe bepaald op basis van de in de “Rechtsanwaltsvergütungsverordnung” (verordening inzake de vergoeding van advocaatkosten – RVO) vastgelegde tarieven. Deze tarieven zijn gebaseerd op de waarde van de vordering. Indien de waarde van de vordering in een procedure bijvoorbeeld EUR 50.000,00 bedraagt, ontvangen zowel de advocaat van eiser als de advocaat van gedaagde een bedrag van EUR 3.483,73 voor de behandeling van de zaak in een procedure met vonnis. Evenals in veel andere landen, bijvoorbeeld Nederland, is tegenwoordig echter ook in Duitsland tevens afrekening op basis van een uurtarief in het kader van een vergoedingsovereenkomst gebruikelijk.

2. Betaling van kosten op basis van de wettelijke vergoeding
De verliezende partij in een gerechtelijke procedure dient de kosten van de advocaat van de tegenpartij te dragen naar rato van de mate waarin een procedure wordt verloren. Deze betalingsverplichting van de verliezende partij is gebaseerd op de hoogte van de wettelijke tarieven volgens de Duitse wet inzake de vergoedingen van advocaten (RVG). Indien derhalve een procedure bij een Duitse rechtbank voor 80% wordt gewonnen door de Nederlandse partij, dient de tegenpartij 80% van de advocaatkosten van de Nederlandse partij te dragen, en dient de Nederlandse partij 20% van de advocaatkosten van de tegenpartij te dragen, zulks op basis van de hoogte van de kosten volgens de Duitse RVO.

3. Vergoeding van advocaatkosten die de wettelijke vergoeding te boven gaan
Indien tussen een advocaat en een cliënt een vergoedingsovereenkomst wordt gesloten, is het, afhankelijk van de hoogte van de vordering, al snel mogelijk dat de in rekening gebrachte advocaatkosten de wettelijke vergoeding te boven gaan. In dit geval rijst de vraag of de vergoeding op basis van een uurtarief tevens dient te worden betaald door de verliezende partij in een gerechtelijke procedure, en zo ja, in welke omvang. Op grond van de op dit moment heersende opiniewordt betaling van het gedeelte van de vergoeding dat de wettelijke vergoeding te boven gaat in procedures bij nationale rechtbanken afgewezen. Een overeengekomen vergoeding wordt niet beschouwd als wettelijke vergoeding en komt derhalve ook niet volledig in aanmerking voor vergoeding. Anders zou het procesrisico voor partijen niet te overzien zijn. Iets anders geldt alleen indien de tegenpartij zich contractueel heeft verplicht tot vergoeding van de extra kosten die ontstaan ten gevolge van de vergoedingsovereenkomst.

4. Vergoeding van kosten in het kader van een schadeclaim
Het is tevens mogelijk dat een partij in een procedure naast de hoofdvordering een aanspraak op vergoeding van kosten in de vorm van een schadeclaim doet gelden. Doorgaans is een gedaagde echter alleen verplicht tot vergoeding van kosten in het kader van een schadeclaim indien sprake is van schuld. Daarbij geldt dat advocaatkosten die causaal zijn veroorzaakt door het schadebrengende feit, dienen te worden vergoed indien zij vanuit het perspectief van benadeelde en rekening houdend met de concrete situatie als noodzakelijk kunnen worden beschouwd. Iedere partij heeft in principe het recht een advocaat in te schakelen voor het behartigen van haar belangen, en advocaatkosten vormen in de regel dan ook een gedeelte van de schade die in aanmerking komt voor vergoeding.

In dit verband staat de hoogte van de advocaatkosten die in het kader van een schadeclaim dienen te worden vergoed echter niet vast. De opvatting overheerst dat de advocaatkosten die zijn gebaseerd op een vergoedingsovereenkomst, voor zover zij de wettelijke vergoeding te boven gaan, ook in het kader van een schadeclaim niet hoeven te worden vergoed. Meer en meer wint echter de opvatting terrein, dat de advocaatkosten die worden berekend op basis van een uurtarief in het kader van een schadeclaim voor vergoeding in aanmerking komen, voor zover zij ten behoeve van de rechtsvervolging doelmatig en noodzakelijk waren, en niet in strijd zijn met het vereiste van een economische procesvoering. Indien bijvoorbeeld een Nederlands bedrijf een advocaat inschakelt die werkzaam is bij zijn vaste Nederlandse advocatenkantoor en op basis van een uurtarief afrekent, kan het Nederlandse bedrijf in een procedure bij een Duitse rechtbank een claim indienen tot vergoeding van de volledige advocaatkosten, omdat het Nederlandse bedrijf een op ervaring gebaseerde en mogelijkerwijs jarenlange (vertrouwens)band heeft met dit kantoor, en de ingeschakelde advocaat het bedrijf in de Nederlandse taal kan adviseren. Dit voldoet aan het vereiste van doelmatigheid. De geclaimde kosten dienen in een passende verhouding te staan tot de feitelijke en juridische omvang van het proces. Daarbij dient de schuldeiser de concrete hoogte van de op basis van een uurtarief afgerekende advocaatkosten aan te tonen. Indien het vereiste bewijs is geleverd, en de rechtbank tot de overtuiging komt dat de geclaimde kosten/uren noodzakelijk waren voor een doelmatige rechtsvervolging, kan de verliezende partij in het desbetreffende geval worden veroordeeld tot vergoeding van de volledige advocaatkosten van de winnende partij. Of een claim wordt toegekend is afhankelijk van het feit of is voldaan aan de voorwaarden.

5.       Vergoeding van kosten in een arbitrageprocedure
In arbitrageprocedures worden de hoogte en de omvang van de te vergoeden kosten en daarmee van de uurtarieven die in aanmerking komen voor vergoeding doorgaans vastgesteld door het scheidsgerecht. Met name vanwege de complexiteit van arbitrageprocedures waaraan partijen zich vrijwillig onderwerpen, wordt een tussen een partij en haar advocaat gesloten vergoedingsovereenkomst op basis van een uurtarief doorgaans passend geacht. In een arbitrageprocedure is het in principe voldoende indien aannemelijk wordt gemaakt dat de geclaimde advocaatkosten daadwerkelijk zijn ontstaan.