Zorg in natura door zzp'ers mogelijk in AWBZ-zorg

In de AWBZ zijn ongeveer 14.000 zelfstandigen zonder personeel (ZZP’ers) werkzaam. Zij worden veelal betaald uit het persoonsgebonden budget (pgb) van cliënten. Hier zal op korte termijn een groot probleem ontstaan: de pgb-regeling wordt herzien, waardoor ongeveer 90% van het werkaanbod voor deze ZZP’ers weg zal vallen. Om de ZZP’ers voor de AWBZ-zorg te behouden, zal de zorg die zij verlenen op andere wijze vergoed moeten worden. Dit kan onder andere door het voor het voor ZZP’ers mogelijk te maken om AWBZ-zorg in natura (AWBZ-Zin) te leveren.

 AWBZ-Zin was tot 1 januari 2012 voor ZZP’ers uitgesloten, omdat de zorgkantoren op grond van de AWBZ en het Besluit Zorgaanspraken AWBZ slechts met instellingen konden contracteren die over een toelating op grond van de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi) beschikken en zijn toegelaten om AWBZ-zorg te leveren. Een ZZP’er kan geen toelating krijgen en is daarom uitgesloten van contractering met de zorgkantoren. Per 1 januari 2012 is de wetgeving echter gewijzigd, waardoor zorgkantoren ook met ZZP’ers mogen contracteren. Hoewel met deze wetswijziging de weg voor zorgkantoren geopend is om ZZP’ers te contracteren, dient ook veel andere wet- en regelgeving nog te worden aangepast. Men kan bijvoorbeeld denken aan kwaliteitsborging en -controlesystemen. De criteria daarvan, met name opgenomen in de WTZi en de Kwaliteitswet zorginstellingen, zijn alleen bedoeld voor instellingen en daarom niet geschikt om op ZZP’ers te worden toegepast. Bovendien is aan het kwaliteitssysteem een grote administratieve last verbonden, waardoor het ook daarom niet geschikt is voor individuele zorgverleners. De continuïteit en kwaliteit van zorgverlening door ZZP’ers zal op een andere manier gecontroleerd moeten worden.

 In afwachting van de aanpassing van AWBZ-regelgeving en om te bepalen onder welke voorwaarden ZZP’ers in de toekomst AWBZ-Zin kunnen verlenen, is op 1 februari 2012 een pilot in de thuiszorg gestart. De pilot wordt uitgevoerd door VGZ-zorgkantoor, dat met ongeveer 25 ZZP’ers in de regio Tilburg en Land van Cuijk heeft gecontracteerd. De pilot wordt uitgevoerd in samenwerking met de Ministeries van VWS en Financiën, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en Zorgverzekeraars Nederland. Op aanwijzing van VWS heeft de NZa een beleidsregel vastgesteld waarin de contractering met ZZP’ers in de AWBZ is geregeld.

De pilot zou 1 mei 2012 afgerond moeten zijn. Een voorlopige of definitieve evaluatie van het project is echter nog niet gepubliceerd. Wel zijn er op verschillende websites positieve geluiden te horen over de pilot. Ondanks het ontbreken van conclusies over (het succes van) de pilot en het ontbreken van omvattende regelgeving voor AWBZ-Zin geleverd door ZZP’ers, kunnen ZZP’ers en zorgkantoren voor de rest van 2012 toch een contract afsluiten. Zij kunnen hun productieafspraken voor 1 juni of 1 november 2012 indienen bij de NZa, die daarna een tariefbeschikking zal vaststellen. De afgesproken tarieven mogen maximaal 75% van de regulier NZa-tarieven vormen.

 Naast de juridische vraagstukken rondom de contractering van ZZP’ers, zullen ook enkele praktische hindernissen genomen moeten worden: zorgvragers moeten bekend worden gemaakt met de mogelijkheid om voor ZZP’ers te kiezen, er zullen netwerken van ZZP’ers in de regio gevormd moeten worden om clienten aan ZZP’ers te koppelen, de verzekeraars moeten hun systemen aanpassen, etcetera. 

De op te lossen vraagstukken en te maken aanpassingen daargelaten, is de weg voor verzekeraars om ZZP’ers te contracteren voor AWBZ-zorg geopend en - zo lijkt voorlopig uit de pilot te volgen - is deze weg goed begaanbaar. Voor de rest van 2012 is budget beschikbaar zodat zorgverzekeraars de ZZP’ers kunnen contracteren. Daarbij zullen hoogstwaarschijnlijk de nodige kinderziektes genezen moeten worden, maar AWBZ-Zin lijkt een goede manier te zijn om ZZP’ers voor de AWBZ-zorg te behouden. Zorgvragers die eerst met een pgb zorg inkochten bij ZZP’ers, zullen ook in de toekomst de mogelijkheid behouden om zorg af te nemen bij een ZZP’ers: wel zal de wijze waarop deze zorg wordt gefinancierd veranderen.