Zorgkantoren op de schop

Sophie van Kan en Lisanne de Wit

Per 1 januari 2013 wil het kabinet – zo blijkt uit het regeerakkoord 2010 – de AWBZ door zorgverzekeraars zelf laten uitvoeren. Dit betekent dat de zorgkantoren worden opgeheven en zorgverzekeraars zelf verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de AWBZ.



De huidige regeling
De AWBZ is een volksverzekering voor zware geneeskundige risico’s en langdurige zorg. Deze verzekering dekt medische kosten die niet onder de zorgverzekering vallen en die door bijna niemand op te brengen zijn. Momenteel ligt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de AWBZ formeel bij zorgverzekeraars, maar zij hebben dit via een mandaat uitbesteed aan zorgkantoren. Op basis van dit mandaat hebben de zorgkantoren volmacht om namens alle zorgverzekeraars in een regio de AWBZ uit te voeren voor verzekerden in die regio, ongeacht bij welke verzekering iemand verzekerd is. De zorgkantoren kopen ter uitvoering van hun mandaat AWBZ-zorg in bij de zorgaanbieders.

Problemen met de huidige regeling
De huidige regeling kampt met een aantal problemen. Er is een gebrek aan samenhang tussen de AWBZ-zorg en de Zorgverzekeringswet (Zvw). Dit heeft gevolgen voor de kwaliteit van zorg. Er bestaat een wirwar aan verschillende zorg- en hulpverleners, loketten en financiële regelingen, waarbinnen de patiënt de weg vaak niet weet. Verder zijn de kosten van de AWBZ moeilijk te beheersen vanwege de ruime aanspraken van verzekerden in de AWBZ. Tot slot geldt dat het zorgaanbod te centraal staat. Niet het aanbod maar de vraag naar AWBZ-zorg zou leidend moeten zijn bij de uitvoering ervan.

De beoogde regeling
In de nieuwe regeling staat niet meer het zorgaanbod, maar de zorgvraag centraal. Zorgverzekeraars zullen met het verdwijnen van de zorgkantoren zelf verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de AWBZ. Zo kunnen zij meer maatwerk bieden aan hun AWBZ-verzekerden. Zorgverzekeraars zullen zelf contracten sluiten met de zorgverleners naar hun keuze. Wat niet verandert is de aard van de AWBZ: het blijft een volksverzekering, waarvan de wettelijke kaders (aanspraken, budget, toegang) door de overheid worden bepaald. De zorgverzekeraars moeten, net als de huidige zorgkantoren, de AWBZ binnen die kaders uitvoeren. Deze wijze van uitvoering kan echter pas worden ingevoerd wanneer het wetsvoorstel waarmee wijziging van de AWBZ beoogd is, zal zijn ingevoerd. Dit wetsvoorstel ligt momenteel nog ter advies bij de Raad van State.

Transitiefase
In 2012 zal AWBZ-zorg nog worden ingekocht door de zorgkantoren, op grond van een aanwijzing van de Minister van VWS, nu het mandaat van de zorgkantoren eind 2011 afliep. Daarna, wanneer het wetsvoorstel tot wijziging van de AWBZ is ingevoerd, zal zorg tijdelijk worden ingekocht op basis van representatie. De zorgverzekeraar onder wie nu het zorgkantoor ressorteert zal eerste representant zijn. Indien dit een andere verzekeraar is dan de marktleider in een bepaalde regio, zal deze marktleider tweede representant worden. Eventueel kan op instellingsniveau een derde representant worden aangewezen, als een instelling daar behoefte aan heeft. De eerste representant stelt, in overleg met de tweede en eventueel derde representant, het inkoopbeleid vast. Dit inkoopbeleid geldt voor alle zorgverzekeraars. Het representatiemodel is tijdelijk: zorgverzekeraars zullen dit zo snel mogelijk vervangen door inkoop door iedere zorgverzekeraar voor de eigen verzekerden. ‘Zo snel mogelijk’ betekent dus dat het representatiemodel mogelijk langer zal gelden dan de overgangsperiode.

Tot slot
De nieuwe regeling van de uitvoering van de AWBZ heeft tot gevolg dat er meer samenhang komt tussen Zvw-zorg en AWBZ-zorg. De AWBZ zal worden uitgevoerd door de zorgverzekeraar bij wie een verzekerde ook verzekerd is voor Zvw-zorg. Er ontstaat één aanspreekpunt voor de verzekerde, namelijk zijn eigen zorgverzekeraar. Dit zal ook de klantrelatie tussen de verzekerde en verzekeraar ten goede moeten komen. Met de wijzigingen beoogt de Minister een meer klantgerichte, kwalitatief betere en kostenefficiëntere uitvoering van de AWBZ. Daarnaast moeten cliënten meer inspraak krijgen omdat zij direct de zorgverzekeraar kunnen aanspreken, en ze bovendien van zorgverzekeraar kunnen wisselen. Het huidige kabinet wil met de nieuwe regeling een omslag maken naar meer vraaggerichte en dus cliëntgerichte zorg met een goede prijs-kwaliteitverhouding.