Modellenrecht: eerste uitspraak Europees Gerecht

Het Gerecht, onderdeel van het Hof van Justitie van de Europese Unie, heeft op 18 maart 2010 haar eerste uitspraak over Europees modellenrecht gewezen. Er worden knopen doorgehakt over de uitleg van enkele juridische begrippen, die voor de praktijk van belang zijn. Het Gerecht legt uit wanneer modellen teveel op elkaar lijken en met welke omstandigheden bij de vergelijking rekening moet worden gehouden. Het model (voortbrengsel) waar het in casu om gaat zijn een soort flippo’s ("rappers").

Nietigheid van modellen

Een eenmaal ingeschreven model kan later nietig worden verklaard wanneer het ‘strijdig’ is met een ouder model. Van strijdigheid tussen twee modellen is sprake wanneer zij eenzelfde algemene indruk wekken bij de geïnformeerde gebruiker. Bij de beschermingsomvang van een  model moet volgens de Modellenverordening en -richtlijn rekening worden gehouden met de mate van vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van het model. Het Gerecht legt deze begrippen nader uit.

Strijdigheid

Het Gerecht merkt op dat voor nietigverklaring van een model op basis van een ouder model kwade trouw van de houder van het betwiste model niet vereist is. Het gedrag van de houder van het betwiste model is juridisch niet aan de orde om tot het oordeel van strijdigheid van de modellen te komen.

Algemene indruk

Het Gerecht legt in deze uitspraak uit dat het bij de vergelijking van de modellen en de gewekte algemene indruk van de modellen gaat om een ‘visuele indruk’ van de modellen. De algemene indruk van de modellen moet volgens het Gerecht worden onderzocht op basis van de gelijkenissen en verschillen van de betrokken modellen.

Wie is de geïnformeerde gebruiker?

Deze gebruiker is volgens het Gerecht noch fabrikant noch verkoper van de betreffende voortbrengselen. Het Gerecht overweegt: ‘De geïnformeerde gebruiker is in hoge mate oplettend en beschikt over een bepaalde kennis van de stand van de techniek, dat wil zeggen van de eerdere modellen (…)’ In het te beoordelen geval kan zowel een kind van ongeveer 5 à 10 jaar als een marketingdirecteur die reclame maakt voor de voortbrengselen geïnformeerde gebruiker zijn. Van belang is volgens het Gerecht dat zij het fenomeen "rappers" kennen.

De mate van vrijheid van de ontwerper

De houder van het betwist model voerde aan dat gezien de gemeenschappelijke kenmerken van de rappers (de basisvorm van de platte kleine schijf van metaal of platic) de ruimte om af te wijken van andere modellen rappers sterk beperkt is. Dat argument neemt het Gerecht over. Het Gerecht voegt daaraan nog toe dat de vrijheid van de ontwerper ook beperkt wordt door het vereiste dat het moet gaan om goedkope artikelen, die aan veiligheidsnormen voor kinderen beantwoorden en moeten kunnen worden toegevoegd aan producten waarvan zij de promotie verzekeren.

Gelijkenissen tussen modellen die voornoemde gemeenschappelijke kenmerken betreffen, zijn volgens het Gerecht daarom van weinig belang voor het wekken van een (zelfde) algemene indruk; de geïnformeerde gebruiker zal daaraan geen aandacht besteden. Hoe meer de vrijheid van de ontwerper ten opzicht van het model is beperkt, aldus het Gerecht, hoe kleiner de verschillen tussen de modellen kunnen zijn om toch een andere algemene indruk te wekken.

In dit geval teveel gelijkenis

Gelet echter op de gelijkenissen van beide onderhavige modellen, oordeelt het gerecht in dit geval uiteindelijk dat het betwiste model op een aantal punten (o.a. door het aanbrengen van een cirkel op de schijf en een uitspringend centraal gedeelte op de schijf) toch teveel gelijkenis kent met het oudere model.

De houder van het betwiste model kan nog van de uitspraak in beroep bij het Hof van Justitie van de Europese Unie zelf. Mogelijk verduidelijkt het Hof de bovenstaande begrippen dan nog verder.