In deze artikelenreeks gaan wij in op de verschillende aspecten van algemene voorwaarden en staan wij stil bij diverse belangrijke aandachtspunten. Zo is niet alleen de inhoud van algemene voorwaarden belangrijk, maar vooral ook hoe ze worden gebruikt. In dit artikel staat centraal de situatie waarin beide partijen de (eigen) algemene voorwaarden van toepassing verklaren, ook wel bekend als de battle of forms.
Wat is de battle of forms?
In een eerder artikel gingen wij in op de toepasselijkheid en het hanteren van algemene voorwaarden. Daarin kwam onder meer aan bod dat voor de toepasselijkheid van algemene voorwaarden (allereerst) vereist is dat deze van toepassing worden verklaard. Meer weten over het van toepassing verklaren van algemene voorwaarden? Lees hier het gehele artikel over de toepasselijkheid en het hanteren van algemene voorwaarden.
In het zakelijk verkeer komt het regelmatig voor dat beide contractspartijen over algemene voorwaarden beschikken, én graag willen dat de eigen algemene voorwaarden op de tussen hen te sluiten overeenkomst van toepassing zijn. Dat is ook niet zo vreemd. De eigen algemene voorwaarden bevatten in de regel gunstige bepalingen voor de eigen onderneming. Zo bevatten de algemene inkoopvoorwaarden van een inkopende partij doorgaans strikte afspraken over de levering met fatale termijnen en wordt de aansprakelijkheid van de verkopende partij zo ruim mogelijk gelaten. De algemene leveringsvoorwaarden van een verkopende partij zullen daarentegen vooral ruime afspraken over levering bevatten, met voorkeur zonder fatale termijnen, en de eigen aansprakelijkheid zoveel mogelijk beperken.
Het geval waarbij partijen bij het aanbod en de aanvaarding daarvan naar verschillende sets algemene voorwaarden verwijzen, wordt ook wel de battle of forms genoemd. Deze battle of forms komt vrij regelmatig voor. Partijen hebben in de onderhandelingsfase van een overeenkomst echter niet altijd voldoende aandacht voor (het op de juiste wijze overeenkomen van) de toepasselijkheid van algemene voorwaarden. Veelal komt pas in een later stadium (met name wanneer sprake is van een geschil) de vraag op welke algemene voorwaarden nu eigenlijk van toepassing zijn.
First shot rule
De Nederlandse wet bevat in artikel 6:225 lid 3 BW een speciale regeling voor het geval dat aanbod en aanvaarding naar verschillende sets algemene voorwaarden verwijzen. Op grond van dat wetsartikel komt aan de tweede verwijzing naar de algemene voorwaarden geen werking toe. In beginsel “wint” de eerste verwijzing. Dit wordt ook wel de first shot rule genoemd. Deze first shot rule gaat volgens artikel 6:225 lid 3 BW wel alleen op wanneer bij de tweede verwijzing niet tevens de toepasselijkheid van de in de eerste verwijzing aangegeven algemene voorwaarden uitdrukkelijk van de hand wordt gewezen.
Er is dus een manier om aan de first shot rule te ontkomen: de eerste verwijzing uitdrukkelijk van de hand wijzen. Wat als uitdrukkelijk van de hand wijzen is aan te merken, is per geval verschillend. Enkel het van toepassing verklaren van de eigen algemene voorwaarden wordt in ieder geval niet gezien als uitdrukkelijk van de hand wijzen. Ook een standaard verklaring in de eigen algemene voorwaarden of een voorgedrukte zinsnede op briefpapier waarin de algemene voorwaarden van de eerste verwijzer van de hand worden gewezen, is veelal niet voldoende. Raadzaam is om de afwijzing direct tot de wederpartij te richten en deze op te nemen in de hoofdtekst of anders gezegd het “lichaam” van de correspondentie, onder verwijzing naar de toepasselijkheid van de eigen algemene voorwaarden. Anders loopt u het risico niet als winnaar uit de battle of forms te komen.
Als de eerste verwijzer vervolgens niet wenst in te stemmen met de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden van de tweede verwijzer, dan zal de eerste verwijzer op zijn beurt de toepasselijkheid van deze algemene voorwaarden van de hand moeten wijzen. Ageert de eerste verwijzer niet tegen de tweede verwijzing, dan komt de tweede verwijzer als winnaar uit de battle.
Battle of forms ziet alleen op toepasselijkheid
Let op: de battle of forms heeft alleen betrekking op de toepasselijkheid van algemene voorwaarden en niet op de informatieplicht van de gebruiker. Stel dat uw onderneming als eerste de algemene voorwaarden van toepassing verklaart. Vervolgens verklaart uw wederpartij de eigen algemene voorwaarden van toepassing, zonder uitdrukkelijk de toepasselijkheid van uw algemene voorwaarden van de hand te wijzen. Volgens artikel 6:225 lid 3 BW zijn dan de algemene voorwaarden van uw onderneming van toepassing.
In het geval u niet aan de informatieplicht hebt voldaan en de wederpartij met succes deze algemene voorwaarden vernietigt, dan betekent dat niet dat daardoor automatisch de algemene voorwaarden van de wederpartij van toepassing zijn. De algemene voorwaarden van de wederpartij zijn als gevolg van artikel 6:225 lid 3 BW namelijk ook niet “geldig” van toepassing verklaart. Dat wordt niet anders door het enkele feit dat de algemene voorwaarden van uw onderneming succesvol worden vernietigd. In dat geval zijn simpelweg geen algemene voorwaarden (meer) van toepassing. Die van uw onderneming niet en die van de wederpartij niet.
Battle of forms en het Weens Koopverdrag
Hanteert uw onderneming algemene voorwaarden in internationale verhoudingen? Dan gelden er andere regels! De first shot rule zoals hierboven beschreven geldt namelijk indien het Nederlandse recht van toepassing is. Is er sprake van een internationale koopovereenkomst voor roerende zaken? Dan is mogelijk het Weens Koopverdrag van toepassing. De vraag of en, zo ja, welke algemene voorwaarden van toepassing zijn op een dergelijke koopovereenkomst wordt dan beheerst door het Weens Koopverdrag.
Het Weens Koopverdrag kent eigenlijk geen specifieke regeling voor de battle of forms. Op grond van een strikte lezing van het Weens Koopverdrag lijkt evenwel het tegenovergestelde van de Nederlandse regeling voor de battle of forms te gelden, namelijk de last shot rule. In dat geval komt juist aan de laatste verwijzing werking toe in plaats van aan de eerste verwijzing. Bij uitleg van het Weens Koopverdrag wordt daarnaast vaak aangesloten bij de opinies van de zogeheten CISG Advisory Council (CISG-AC). Zo worden de opinies van de CISG-AC vaak gebruikt door feitenrechters bij de toepassing van het Weens Koopverdrag. De opinie van de CISG-AC met betrekking tot de battle of forms wijkt af van de letterlijke tekst van het Weens Koopverdrag. De CISG-AC kiest namelijk voor de knock out rule. Dit houdt kort gezegd in dat de algemene voorwaarden alleen gelden voor zover deze inhoudelijk overeenstemmen. Algemene voorwaarden die niet inhoudelijk overeenstemmen, maken onder de knock out rule geen onderdeel uit van de overeenkomst.
Meer weten over algemene voorwaarden onder het Weens Koopverdrag? In een later artikel in deze reeks gaan wij nader in op verschillende aspecten van algemene voorwaarden en het Weens Koopverdrag.
Meer weten over algemene voorwaarden?
Houd dan deze artikelenreeks in de gaten. In het volgende artikel wordt stilgestaan bij de inhoud van (bedingen in) algemene voorwaarden. Want wat moet er nu eigenlijk in uw algemene voorwaarden staan?
Algemene voorwaarden laten opstellen of controleren?
Heeft u nog geen algemene voorwaarden en wilt u graag algemene voorwaarden laten opstellen? Of heeft u al algemene voorwaarden en wilt u weten of deze juridisch in orde zijn? Neem dan vrijblijvend contact op met Dylan Goossens of Iris van Geel. Aan de hand van door u verstrekte informatie, zorgen wij ervoor dat uw algemene voorwaarden aansluiten bij uw onderneming en bedrijfsactiviteiten.
