In een artikelenreeks gaan wij in op de verschillende aspecten van algemene voorwaarden en staan wij stil bij diverse belangrijke aandachtspunten. Zo is niet alleen de inhoud van algemene voorwaarden belangrijk, maar vooral ook hoe ze worden gebruikt. In dit artikel staat centraal de vernietigbaarheid van algemene voorwaarden indien niet aan de informatieplicht is voldaan.
De informatieplicht
Eerder in deze artikelenreeks gingen wij in op de toepasselijkheid en het hanteren van algemene voorwaarden, waarbij onder meer de informatieplicht van de gebruiker van algemene voorwaarden aan bod kwam. Deze informatieplicht houdt kort gezegd in dat de gebruiker van algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst de andere partij de redelijke mogelijkheid moet hebben gegeven om kennis te nemen van de algemene voorwaarden. Meer weten over de informatieplicht? Lees hier het voorgaande artikel over de toepasselijkheid en het hanteren van algemene voorwaarden.
Sanctie niet voldoen aan informatieplicht: vernietigbaarheid
Indien niet aan de informatieplicht is voldaan, dan zijn de algemene voorwaarden in beginsel vernietigbaar, zo volgt uit artikel 6:233 onder b BW. Vernietigt uw wederpartij met succes uw algemene voorwaarden, dan zijn uw algemene voorwaarden niet van toepassing en kunt u dus geen beroep doen op de inhoud daarvan. Vernietiging van algemene voorwaarden heeft namelijk zogeheten terugwerkende kracht. Dat houdt kort gezegd in dat de algemene voorwaarden juridisch gezien nooit bestaan hebben na vernietiging.
Het enkele feit dat niet aan de informatieplicht is voldaan brengt overigens niet zonder meer met zich dat de algemene voorwaarden niet van toepassing zijn. Ook als niet is voldaan aan de informatieplicht, zijn partijen in beginsel gewoon gebonden aan de algemene voorwaarden. Het is namelijk aan de wederpartij om daadwerkelijk een (succesvol) beroep op vernietiging te doen. Doet de wederpartij dat niet, dan blijven de algemene voorwaarden gewoon van toepassing.
Let op: Artikel 6:233 onder b BW is van dwingend recht, zo volgt uit artikel 6:246 BW. Dit betekent dat partijen de (wettelijke) regeling over de informatieplicht en de bevoegdheid tot vernietiging als niet aan de informatieplicht is voldaan, niet (contractueel) kunnen uitsluiten!
Uitzonderingen
Overigens kan niet iedere wederpartij een beroep op vernietiging doen als niet is voldaan aan de informatieplicht. Volgens artikel 6:235 BW hebben bepaalde wederpartijen namelijk niet de bevoegdheid om een beroep te doen op de vernietigingsgrond van artikel 6:233 onder b BW.
Grote ondernemingen
Is uw wederpartij een zogeheten “grote” onderneming? Dan kan deze partij volgens artikel 6:235 lid 1 BW geen beroep doen op de vernietigingsgrond van artikel 6:233 onder b BW. In feite kan worden gezegd dat ten aanzien van grote ondernemingen geen informatieplicht bestaat. De enkele gebondenheid aan algemene voorwaarden door aanbod en aanvaarding is dan voldoende voor toepasselijkheid. Een grote wederpartij kan zich immers niet van die toepasselijkheid ontdoen door vernietiging op grond van artikel 6:233 onder b BW. Desondanks is het raadzaam om niet zonder meer van deze uitzondering uit te gaan en altijd aan de informatieplicht te voldoen, ongeacht of de wederpartij wel of geen grote onderneming is. Dit voorkomt latere discussie en dat (per geval) moet worden nagegaan of de wederpartij een grote onderneming is. Meer weten over deze uitzondering? In een later artikel in deze reeks wordt nader ingegaan op (beperkingen voor) grote ondernemingen en algemene voorwaarden.
Dezelfde algemene voorwaarden hanteren
Hanteert uw wederpartij (nagenoeg) dezelfde algemene voorwaarden als uw onderneming? Dan kan deze partij volgens artikel 6:235 lid 3 BW geen beroep doen op de vernietigingsgrond van artikel 6:233 onder b BW. Deze uitzondering moet overigens zeer beperkt worden opgevat. De algemene voorwaarden die de wederpartij (zelf in andere contracten) gebruikt, moeten wel als geheel identiek zijn of vergaand overeenstemmen met die van de gebruiker. Dit zal in de praktijk vaak slechts het geval zijn als de partijen branchegenoten zijn en allebei gebruik maken van dezelfde branchevoorwaarden.
Wie eist, bewijst?
Wie zich beroept op rechtsgevolgen van gestelde feiten of rechten moet kort gezegd die feiten of rechten bewijzen. Dit wordt ook wel de bewijslast genoemd. Als een wederpartij een beroep doet op de vernietigbaarheid van de algemene voorwaarden, zou je op basis van het voorgaande wellicht zeggen dat die wederpartij dan de bewijslast heeft dat niet aan de informatieplicht is voldaan. Het is immers de wederpartij die zich beroept op de vernietigbaarheid van de algemene voorwaarden. Dat is echter niet het geval. Bij de informatieplicht ligt de bewijslast niet bij de wederpartij, maar bij de gebruiker van de algemene voorwaarden. Het is aan de gebruiker van de algemene voorwaarden bij betwisting door de wederpartij dat is voldaan aan de informatieplicht om te bewijzen dat wél aan de informatieplicht is voldaan.
Hoe bewijst u dat aan de informatieplicht is voldaan? Het meest praktisch is door dat feitelijk aan te (kunnen) tonen, bijvoorbeeld doordat de algemene voorwaarden als bijlage bij een offerte of contract zijn opgenomen. Veelvoorkomend is een (standaard)zinsnede in een offerte of contract dat door ondertekening daarvan de wederpartij verklaart de algemene voorwaarden te hebben ontvangen. Een dergelijke ondertekende verklaring kan zogeheten dwingend bewijs opleveren. Dit houdt in dat in beginsel wordt aangenomen dat deze verklaring juist is, oftewel dat de algemene voorwaarden door de wederpartij zijn ontvangen. Ook als dat in feite niet het geval is! Wel is het voor de wederpartij dan nog mogelijk om tegenbewijs te leveren, maar dat blijkt in de praktijk vaak een lastige opgave.
Meer weten over algemene voorwaarden?
Houd dan deze artikelenreeks in de gaten. In het volgende artikel wordt stilgestaan bij de situatie dat beide partijen de eigen algemene voorwaarden van toepassing verklaren, de zogeheten battle of the forms.
Algemene voorwaarden laten opstellen of controleren?
Heeft u nog geen algemene voorwaarden en wilt u graag algemene voorwaarden laten opstellen? Of heeft u al algemene voorwaarden en wilt u weten of deze juridisch in orde zijn? Neem dan vrijblijvend contact op met Dylan Goossens of Iris van Geel. Aan de hand van door u verstrekte informatie, zorgen wij ervoor dat uw algemene voorwaarden goed aansluiten bij uw onderneming en bedrijfsactiviteiten.
