Verzekeringsfraude: is fraude van de ene verzekerde, fraude van een andere verzekerde?

Een persoonlijk onderzoek is een belangrijk middel voor verzekeraars om fraude op te sporen en moet aan strenge regels voldoen, zo gaf ik aan in mijn eerdere artikel op deze site. Stel dat dankzij een (rechtmatig) onderzoek inderdaad fraude van de verzekerde is ontdekt, (hoe) werkt dit dan door naar andere rechthebbenden onder de polis? Uit de zaak bij de rechtbank Midden-Nederland van 13 april 2016, ECLI:NL:RBMNE:2016:3010 blijkt dat fraude van een verzekeringnemer niet automatisch fraude van andere verzekerden betekent.

De feiten
Drie personen reizen met de auto door Marokko wanneer zij achtereenvolgend twee ongevallen krijgen. Door de bestuurder zijn een doorlopende reisverzekering en een SVI (schadeverzekering inzittenden) afgesloten bij verzekeraar ASR.

De bestuurder vordert vergoeding van onder meer verblijfskosten (huur van een appartement) in Marokko die hij zou hebben moeten maken vanwege het ongeval. Ter onderbouwing hiervan heeft hij een factuur verstrekt aan ASR voor huur voor drie maanden van een zelfstandige woning met volpension.

ASR schakelt vervolgens een schadeonderzoeksbureau in. Dit bureau geeft aan dat ze twijfelt aan de echtheid van de factuur. De dochter van de bestuurder en één van de bijrijders heeft namelijk kort na het ongeval verklaard dat haar ouders op twee uur rijden van de ongevalslocatie in Marokko een woning bezitten.

ASR bericht vervolgens de bestuurder dat zij de schade nog niet kan afwikkelen en het bureau een feitenonderzoek zal laten verrichten. Het bureau praat vervolgens met de bestuurder en verricht onderzoek in Marokko. Zij komt tot de conclusie dat de factuur hoogstwaarschijnlijk is opgesteld om een hogere verzekeringsuitkering te verkrijgen.

Vervolgens doen ook beide bijrijders ('eiser 2' en 'eiser 3' in de procedure) een beroep op uitkering. ASR weigert echter uitkering te doen, waarnaar eisers de procedure bij de rechtbank Midden-Nederland aanspannen tegen ASR.

Fraude of geen fraude?
Vast staat dat er in beginsel dekking onder de polis(sen) voor de schade van eisers. ASR stelt echter dat er opzettelijk onjuiste en onvolledige informatie is verschaft ten aanzien van de verblijfskosten, zodat zij geen uitkering hoeft te doen. De rechtbank geeft ASR hierin gelijk, omdat:

1. Eisers tijdens de zitting en in de dagvaarding afwijkende verklaringen geven over de woning die zij zouden hebben gehuurd. Het zou gaan om achtereenvolgens een eengezinswoning, een appartement en (tot slot) één slaapkamer met badkamer;
2. Het factuurbedrag is - naar de maatstaven van Marokko - onaannemelijk hoog.

De rechtbank oordeelt dus niet op basis van de uitkomsten van het feitenonderzoek van het onderzoeksbureau dat er sprake is van fraude, maar uitsluitend op basis van voornoemde punten.

(On)rechtmatig fraude onderzoek?
De rechtbank gaat vervolgens toch (ten overvloede) in op de vraag of het onderzoek rechtmatig was. Zij benadrukt dat ASR slechts opdracht heeft gegeven tot een feitenonderzoek en niet tot een personenonderzoek. Dit onderzoek was gerechtvaardigd, aldus de rechtbank. Hieruit kwamen de volgende zaken aan het licht:

1. De factuur riep alleen al vanwege de hoogte van het bedrag vragen op;
2. Vast staat dat de dochter kort na de aanrijding heeft aangegeven dat haar ouders al een verblijfplaats hadden (in hun eigen woning in Marokko);
3. De verklaringen van eisers tegenover het onderzoeksbureau verschilden van hun verklaringen in het proces-verbaal van aanrijding van de politie.

Naar aanleiding hiervan was verder onderzoek gerechtvaardigd. Dat vervolgonderzoek heeft volgens de rechtbank wel inbreuk gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van eisers, maar dit was gezien voornoemde omstandigheden gerechtvaardigd.

Fraude door de bestuurder ook fraude van bijrijder?
Het lijkt vervolgens voor de hand te liggen dat de vorderingen van alle eisers worden afgewezen. Dat gebeurt echter niet ten aanzien van eiser 3 (één van de bijrijders)! Hoe kan dit?

Wat eiser 3 lijkt te redden is dat zij blijkbaar nog niet of nauwelijks opgaven van haar schade had gedaan aan ASR. Doordat haar schadeposten nog niet waren gespecificeerd (en ze in de procedure uitsluitend een verklaring voor recht vorderde dat ASR gehouden was dekking te verlenen), is er dus ook geen onjuiste opgave van de schade gedaan door haar. ASR betoogt dat uit de polisbepaling over opzet blijkt dat onjuiste mededelingen over de schadeomvang door één verzekerde leiden tot verlies van dekking voor de schade van alle verzekerden. De rechtbank volgt dat betoog echter niet.