Auteursrecht op versieringen
Auteursrecht kan worden ingeroepen op allerhande producten, ook op werken van toegepaste kunst of versieringen. Steeds geldt dan wel de eis dat het een 'werk' betreft, dat wil zeggen een voortbrengsel met eigen, oorspronkelijk karakter en persoonlijk stempel van de maker.
De Auteurswet somt een lijst met producten op die auteursrechtelijk beschermd (kunnen) zijn. Die lijst is niet-uitputtend. Alle soorten werken die voldoende oorspronkelijk en creatief zijn, kunnen in beginsel worden beschermd.
Kerstversiering?
Een recente uitspraak laat evenwel zien dat het altijd niet eenvoudig is om op banale of triviale zaken een auteursrecht te vestigen. In dit geval ging het om een kerstboom en ster van Edelman, van zwart metaal en verlicht met LED lampjes aan een lichtsnoer van het type "snake lights".
De rechtbank oordeelt daarover als volgt:
Vooralsnog kan niet worden uitgesloten dat een bodemrechter zal oordelen dat de kerstboom en ster van Edelman geen werken zijn in de zin van de Auteurswet. Er kan met recht worden getwijfeld aan de vraag of de producten wel een eigen oorspronkelijk karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen. Het belangrijkste element van de producten is de overbekende vorm van de kerstboom en ster. Die vorm is hoe dan ook niet oorspronkelijk. Overige elementen, zoals het gebruik van metaal, de kleur zwart, het lichtsnoer en de afstand van twee centimeter tussen de lampjes, zijn dermate gangbaar (ofwel banaal of triviaal) dat hierdoor geen werk in de zin van de Auteurswet ontstaat. Hiervoor wordt verwezen naar producties 5 en 6 van Casa International, waaruit volgt dat al vóór 1 december 2016, de datum waarop Edelman met haar producten op de markt kwam, dezelfde soort kerstbomen en sterren met lichtjes op de markt waren. Ook lijkt een aantal elementen van de producten van Edelman, zoals het gebruik van metaal en de twee buizen onderdaan de producten, technisch bepaald. Al met al is onvoldoende aannemelijk dat de verschillende elementen, zowel afzonderlijk als in combinatie bezien, het gevolg zijn van creatieve keuzes.
Hieruit blijkt dat men lastig auteursrecht kan inroepen indien 1) het product waarop men auteursrechten wil inroepen al langer in min of meer dezelfde vorm bestaat en/of 2) de (grond)vorm alledaags is.
Nabootsing?
De eiser Edelman stelde ook nog dat sprake is van een ongeoorloofde nabootsing. Dat argument haalt het echter ook niet.
In dit geval bleek volgens de rechter dat al 'vóór oktober 2018 tal van gelijksoortige sterren en kerstbomen met verlichting op de markt waren.(...) bestaande uit een frame, in min of meer dezelfde vorm als die van de producten van Edelman. al dan niet van metaal en met verlichting eromheen. Omdat het hier gaat om gangbare producten, met overbekende vormen, die door tal van aanbieders in tal van winkels worden aangeboden, ligt de lat om te komen tot het oordeel dat sprake is van een ‘eigen gezicht’ hoog. Voorshands heeft Edelman die lat niet gehaald. Enig bewijs voor verwarring (bij consumenten en/of winkeliers) heeft Edelman overigens ook niet in het geding gebracht.'
Auteursrecht claimen?
Kortom, het is weliswaar mogelijk op producten zoals versieringen auteursrecht te claimen, of nabootsing in te roepen, maar dan dient de lat daarvan wel gehaald te worden. Van geval tot geval zal moeten worden bepaald of die lat gehaald kan worden.
Joost Becker, advocaat auteursrecht
