Regels in de procesreglementen
Per 1 april 2021 zijn in het Landelijk Procesreglement voor civiele dagvaardingszaken bij de gerechtshoven en in het Procesreglement verzoekschriftprocedures handels- en insolventiezaken gerechtshoven regels opgenomen over een limiet aan de omvang van processtukken in hoger beroep.
Kortweg is in de regels opgenomen dat processtukken niet meer dan 25 pagina's mogen beslaan, tenzij toestemming is gegeven om een langer processtuk te mogen indienen.
Doel van de limitering
Waarom zijn deze regels ingevoerd? De gerechtshoven zijn van oordeel dat de raadsheren steeds meer tijd per zaak moeten besteden, omdat de procestukken steeds omvangrijker zijn geworden. Mede hierdoor zouden de doorlooptijden van procedures toenemen.
Daarnaast menen de gerechtshoven dat te lange processtukken ongewenste gevolgen hebben voor de procespartijen. Volgens de gerechtshoven komt het beginsel van hoor en wederhoor onder druk te staan als de wederpartij het zich financieel niet kan veroorloven om haar advocaat extra tijd te laten besteden aan de reactie op een te lang processtuk.
Om die redenen zijn kernachtige processtukken in het belang van een tijdige, zorgvuldige rechtspraak en van allen betrokken partijen, volgens de gerechtshoven.
Bezwaar door de advocatuur
Vanuit de advocatuur is bezwaar gemaakt tegen de invoering van deze regels in de procesreglementen. Een aantal advocaten heeft in kort geding gevorderd dat de regels worden ingetrokken. In dat kort geding heeft de rechter een aantal prejudiciële vragen gesteld aan de Hoge Raad.
Deze vragen zijn:
- Is de rechter bevoegd om deze beperkingen te stellen en mag zo’n beperking in procesreglement worden gesteld?
- Mag in procesreglement worden bepaald dat bij overschrijding van het maximale aantal bladzijden het processtuk wordt geweigerd?
- Is die weigering een schending van recht op hoor en wederhoor of recht op toegang tot de rechter?
- Biedt de regeling voldoende rechtsbescherming?
Advies A-G
De advocaat-generaal (A-G) had de Hoge Raad geadviseerd dat de regel dat processtukken in hoger beroep niet langer mogen zijn dan 25 pagina's toelaatbaar is, maar dat de procesreglementen niet mogen bepalen dat een te lang processtuk wordt geweigerd. De weigering van een processtuk kan leiden tot niet-ontvankelijkheid van het hoger beroep. Dat is een ingrijpende sanctie waarvoor in die optiek van de A-G een wettelijke grondslag vereist is en die ontbreekt.
Prejudiciële beslissing Hoge Raad
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de de gerechtshoven beperkingen aan de omvang van processtukken mogen stellen in procesreglementen.
Het stellen van een limiet aan de omvang van de processtukken dient volgens de Hoge Raad een legitiem doel. De Hoge Raad acht de regels zoals die in de procesreglementen zijn opgenomen niet disproportioneel. Dit omdat in verreweg de meeste zaken een omvang van 25 pagina's toereikend is en in andere gevallen de mogelijkheid bestaat toestemming te krijgen voor de indiening van een langer processtuk.
Het verzoek om een langer processtuk te mogen indienen kan worden toegewezen Die toestemming kan worden verleend vanwege de juridische of feitelijke complexiteit van de zaak. Daarvan kan onder meer sprake zijn als:
- de bevoegdheid van de Nederlandse rechter, de toepasselijkheid en/of de inhoud van buitenlands recht of kwesties van internationaal privaatrecht (mede) aan de orde zijn;
- een nadere feitelijke onderbouwing is gewenst, die niet al is opgenomen in een eerder stuk;
- zich na het wijzen van het vonnis in eerste aanleg nieuwe relevante feiten of omstandigheden hebben voorgedaan;
- een partij een groot financieel belang heeft bij de zaak;
- er veel geschilpunten of posten moeten worden besproken.
Bij de beslissing op zo’n verzoek moet beoordeeld worden of afwijzing daarvan een goede procesorde dient, nodig is voor een goed verloop van de procedure of strekt tot het voorkomen van onredelijke vertraging van de procedure.
Omdat de weigering van een processtuk verstrekkende gevolgen kan hebben voor een procespartij, moet een partij voldoende gelegenheid hebben om die gevolgen te voorkomen. De procesreglementen voorzien daarin volgens de Hoge Raad. Een procespartij wordt in de gelegenheid gesteld om na een weigering binnen twee weken een ingekort processtuk in te dienen. Daarnaast geldt dat een weigering van een verzoek om een langer processtuk te mogen indienen gemotiveerd moet worden en in cassatie kan worden getoetst. De regeling voorziet daarmee in voldoende rechtsbescherming, aldus de Hoge Raad.
Slotsom
Kort en goed: de beperking van de omvang van processtukken in hoger beroep is toegestaan. In beginsel moeten processtukken beperkt zijn tot maximaal 25 pagina's. Dit tenzij door het gerechtshof toestemming wordt gegeven om een omvangrijker processtuk te mogen indienen.