Het coronavirus houdt afgelopen tijd de gemoederen en krantenkoppen flink bezig. Veel ondernemers zijn er dan ook druk mee. Zo worden bedrijfsactiviteiten van tijdelijk stopgezet en werktijdverkorting voor medewerkers aangevraagd. Veel ondernemers vragen zich af welke (juridische) impact het coronavirus en de maatregelen van de overheid op hun financieringsverplichtingen heeft. Wij zetten het voor u op een rij.
Overmacht
Van overmacht, ook wel force majeure genoemd, is sprake wanneer een tekortkoming in de nakoming niet aan een partij kan worden toegerekend. Overmacht is in de Nederlandse wet geregeld en wordt in overeenkomsten vaak verder uitgewerkt. Over de contractuele verplichtingen en overmacht bij commerciële overeenkomst bij het coronavirus kunt u hier meer lezen.
Ook in veel financieringsdocumentatie worden zogeheten overmachtsclausules opgenomen. In een dergelijke clausule spreken partijen af wanneer er sprake is van een overmachtssituatie en hoe partijen met een dergelijke situatie omgaan. Vaak wordt zelfs specifiek naar epidemieën, pandemieën en uitbraken in de overmachtsclausule verwezen.
Meestal regelen deze clausules overmachtssituaties die aan de zijde van banken kunnen ontstaan. De bank hoeft bij overmacht dan niet te voldoen aan bepaalde verplichtingen. Denk bijvoorbeeld aan het beschikbaar stellen van gelden onder een lopende rekening courant of het verstrekken van aanvullende tranches van het krediet. De bank kan dan met een beroep op de overmachtsclausule het beschikbaar stellen van deze gelden opschorten. Voor de kredietnemer is er vrijwel nooit een overmachtsclausule in de kredietovereenkomst opgenomen, deze moet in principe gewoon aan zijn verplichtingen onder de kredietovereenkomst blijven voldoen.
Material Adverse Change/Effect
Met een material adverse change of material adverse effect -clausule worden contractuele afspraken gemaakt over gebeurtenissen en omstandigheden die een materieel nadelig effect kunnen hebben op de situatie van de kredietnemer, de contractuele relatie en/of de verhaalspositie van de bank (een MAC). Een MAC kan afhankelijk van de afspraken tussen de partijen diverse gevolgen hebben voor de financiering. Zo kan een MAC resulteren in het opschorten van de verplichtingen van de bank, tot opeisbaarheid van de lening leiden of verscherpte verplichtingen voor de kredietnemer onder financiering tot gevolg hebben. Dit laatste zal het geval zijn als de wijzigingen in de situatie een nadelig effect hebben op het risicoprofiel van de kredietnemer. Hierdoor kunnen er verscherping van financiële ratio's, tariefverhogingen en/of additionele zekerheden door de bank doorgevoerd worden.
Wanneer er sprake is van een ‘material adverse change’, is afhankelijk van de tekst van de betreffende clausule. In onderhandelingen over kredietovereenkomsten is de inhoud van die tekst daarom vaak onderwerp van gesprek. De uitbraak van virussen en eventuele maatregelen van de overheid kunnen mogelijk als een MAC worden aangemerkt onder bepaalde afspraken, maar meestal zijn de overeengekomen MAC-clausules niet van toepassing op gebeurtenissen van internationaal-economische aard en zien ze meer op de specifieke situatie van de betreffende kredietnemer. In kredietdocumentatie voor omvangrijke kredieten, zoals documentatie op LMA(light) basis, wordt gebruik gemaakt van algemene MAC bewoordingen die zien op een wezenlijke verandering in de activa, passiva of het bedrijfsprofiel of -activiteiten van de onderneming. Globale economische crises en situaties (zoals Brexit) vallen volgens vaste (internationale) opvattingen niet onder dergelijke algemene MAC bewoordingen en moeten specifiek geclausuleerd worden om te gelden als een MAC.
Zeker is dat het coronavirus een impact gaat hebben, waarvan we de omvang nog niet weten en we zullen nog leren of MAC-clausules wel of niet zullen worden of kunnen worden ingeroepen bij specifieke kredietovereenkomsten. In nieuwe kredietdocumentatie zal het coronavirus naar verwachting in de onderhandelingen over de inhoud van de MAC clausule betrokken worden. Of de bank een beroep op de MAC clausule in uw kredietovereenkomst toekomt, zal afhangen van de tekst van die clausule en de omstandigheden van het geval.
(Tijdelijk) stilleggen van bedrijfsactiviteiten en de gevolgen voor uw financiering
Beëindiging van bedrijfsactiviteiten of het vooruitzicht daarop (in de opinie van de bank) is een grond voor de directe opeisbaarheid van de kredietovereenkomst. Het beroep van de bank op deze opeisingsgronden is echter wel gebonden aan de grenzen van redelijkheid en billijkheid. Het stilleggen van bedrijfsactiviteiten zal ook een (negatieve) impact hebben op het risicoprofiel van de kredietnemer en kan mogelijk leiden tot verhogingen van (risico)opslagen van de bank, aanscherping van de ratio’s en het vragen van extra zekerheden.
Coulance en waivers en zorgplicht bank
Een situatie als het coronavirus en de maatregelen die overheid nu neemt, zijn onbekend terrein. Zoals u hierboven kunt lezen, kan het coronavirus een impact hebben op uw financiering. Uitgangspunt is dat u aan uw verplichtingen onder de financiering moet blijven voldoen. Indien het coronavirus tot gevolg heeft dat uw bedrijfsactiviteiten (deels) stilgelegd worden, dan leidt dat in principe tot opeisbaarheid van het krediet. De bank is daarbij echter wel gebonden aan de grenzen van de redelijkheid en billijkheid. Aangezien het hier een virus betreft dat volledig buiten de invloedsfeer van ondernemingen ligt, gaan we ervan uit dat banken coulant om zullen gaan met hun rechten en (tijdelijk) afzien van het inroepen daarvan. Dit laatste wordt een waiver genoemd. Indien dat niet het geval is, dan kan de bank onder omstandigheden, mede gezien haar zorgplicht, eventueel gedwongen worden om een regeling te treffen of (tijdelijk) afstand doen van bepaalde rechten die zij heeft onder de kredietovereenkomst. De huidige situatie rondom het coronavirus zou wellicht zo’n omstandigheid kunnen zijn.
Bedrijf in bijzonder beheer? Let op de Handreiking
De NVB heeft aanbevelingen opgesteld voor de wijze waarop banken om moeten gaan met bedrijven in bijzonder beheer. Deze aanbevelingen zijn vastgelegd in de NVB Handreiking Bijzonder beheer. Bedrijven mogen van hun bank in ieder geval verwachten dat zij ruimte bieden voor proactiviteit van ondernemers, snel communiceren en handelen, maar ook dat de bank een aanvullende financiering verstrekt als dat verantwoord is. Daarnaast zijn banken verplicht om de klant toegang te verschaffen tot alle relevante informatie over hun financiering, dat geldt ook voor gespreksverslagen.
Ook in het geval dat een bedrijf in bijzonder beheer hinder ondervindt vanwege het coronavirus, kan wellicht een beroep kunnen worden gedaan op bovenstaande aanbevelingen. Blijf derhalve goed communiceren met uw bank.
Banken geven kleine bedrijven half jaar uitstel van aflossingen
De Nederlandse Verenigingen van Banken heeft maatregelen aangekondigd. Kleinere ondernemingen die in de kern gezond zijn, kunnen zes maanden uitstel van aflossing krijgen op hun lopende leningen. Dat hebben ABN AMRO, ING, Rabobank, de Volksbank, Triodos Bank en BNG Bank besloten. De gezamenlijke aanpak van banken biedt ruimte voor zakelijke klanten in alle sectoren met een financiering tot 2,5 miljoen euro.
Verruimde regeling BMKB versneld open
Door het coronavirus gaat de verruimde Borgstelling Midden- en Kleinbedrijf (BMKB)-regeling versneld open. Door deze BMKB-regeling kunnen banken makkelijker en sneller krediet verruimen en kunnen ondernemers eerder en meer geld lenen. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat staat via de BMKB borg voor een deel van de kredieten aan ondernemers, zodat zij makkelijker geld kunnen lenen. Ondernemers kunnen hiervoor terecht bij kredietverstrekkers, zoals banken. Banken kunnen aanmeldingen voor de verruimde BMKB bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland doen en ondernemers kunnen zich melden bij hun kredietverstrekker. De BMKB is bestemd voor ondernemingen met maximaal 250 werknemers (fte) met een jaaromzet tot € 50 miljoen of een balanstotaal tot € 43 miljoen. Door de verruimingsmaatregel wordt de omvang van het borgstellingskrediet in de BMKB verhoogd van 50% naar 75%. Bovendien is de regeling ook toepasbaar op overbruggingskredieten en rekening courant kredieten met een looptijd tot 2 jaar. Voor meer informatie over de BMKB kunt u terecht op de site van het RVO.
Naast de versnelde verruiming van de BMKB is de overheid op meerdere fronten bezig om de MKB tegemoet te komen met betrekking tot het coronavirus. We zullen u van deze ontwikkelingen op de hoogte houden op onze website.
Kom in actie!
Indien u verwacht dat het coronavirus gevolgen heeft voor uw onderneming of uw financiering dan kan het geen kwaad om de financieringsdocumentatie nog eens te raadplegen en met uw bank te overleggen. Wij begeleiden onze cliënten dagelijks in hun (overleg)trajecten met de bank. Mocht u van gedachten willen wisselen over uw omstandigheden en mogelijkheden jegens de bank, neem dan gerust contact op met een van onze experts.
