Is de procedure bij conservatoir beslag onevenwichtig?

Naar aanleiding van het beslag dat Nina Brink op de bezittingen van journalist Eric Smit heeft gelegd, is de discussie weer opgelaaid of de mogelijkheden om conservatoir beslag te leggen in Nederland niet veel te ver gaan. Het beslag wordt in veel gevallen namelijk misbruik als pressiemiddel. Daarvoor is het beslag niet bedoeld.

Nederlands systeem

Om er zeker van te zijn dat een eiser bij een gunstige uitslag in een civiele procedure ook verhaal kan halen op de wederpartij, kan hij voorafgaand aan een procedure conservatoir beslag laten leggen op bezittingen van zijn wederpartij. De eiser heeft hiervoor verlof nodig van de voorzieningenrechter. Om dat te krijgen dient hij een verzoekschrift in. De wederpartij wordt bij de meeste soorten beslagen niet vooraf daarover gehoord. Mede daarom wordt er bijna altijd toestemming verleend voor het leggen van beslag. De wederpartij wordt op een paar manieren beschermd. Hij kan via een kortgeding proberen het beslag opgeheven te krijgen. Ook rust er op de beslaglegger een risicoaansprakelijkheid voor schade in geval het conservatoir beslag geheel ten onrechte is gelegd. In de ons omringende landen is het echter vaak überhaupt niet mogelijk om conservatoir beslag te leggen, of in ieder geval heel veel lastiger.

Onderzoek Raad voor de Rechtspraak

Een onderzoekscommissie van de Raad voor de Rechtspraak heeft onderzocht in hoeverre het Nederlandse systeem van conservatoir beslag voldoende evenwichtig is. Afgelopen april is dat onderzoek afgerond. De onderzoekers komen tot de conclusie dat de belangen van de beslagene onvoldoende zijn gewaarborgd. Verbetering van de situatie zou volgens de onderzoekers ontstaan als de rechters bij de toetsing van het verzoek meer aansluiting zoeken bij de in de dagvaardingsprocedures geëiste substantiëringsplicht. Dat zou inhouden dat de beslaglegger in zijn verzoekschrift zijn vordering uitgebreider moet toelichten en ook moet ingaan op de op dat moment bekende verweren van de wederpartij. Het onderzoek is te raadplegen op:  

http://www.rechtspraak.nl/NR/rdonlyres/ADB81FFA-59F9-4218-8761-305012B937E2/0/ ConservatoirbeslaginNederlandzekerheidenpressiemiddel.pdf

Kamer vragen

In een artikel in het NRC Handelsblad van 22 juli 2010 met de titel: “Ons beslagrecht beloont de brutaalste”, heeft de heer mr. Van Uchelen aangegeven dat de voorstellen van de onderzoekscommissie tot wijziging van het beslagrecht niet ver genoeg gaan, en dat ons beslagrecht meer in overeenstemming zou moeten worden gebracht met het beslagrecht in de ons omringende landen. Naar aanleiding van dit artikel heeft een van de leden van de Tweede Kamer, Van der Steur, aan de minster van Justitie gevraagd hoe hij daarover denkt. We zien het antwoord met belangstelling tegemoet.