De juice
Life of Yvonne heeft een zogenoemd juice channel. Op haar Youtube- en Instagram-account presenteert zij roddels over bekende Nederlanders, dit wordt ook wel juice genoemd. De juice ontvangt zij van haar spionnen (anonieme bronnen).
In maart 2022 kreeg zij via haar spionnen informatie over illegale afvalpillen die volgens haar bronnen gebruikt zouden zijn door Samantha Steenwijk. Op 15 maart 2022 maakte Yvonne Coldeweijer hier vervolgens een video over en publiceerde dat op haar YouTube-kanaal.
De advocaat van Samantha Steenwijk heeft Yvonne op 23 maart 2022 gesommeerd om de video te verwijderen, verwijderd te houden en een rectificatie te plaatsen.
Nog diezelfde dag heeft Yvonne de video verwijderd. Ook heeft zij laten weten open te staan voor een rectificatie, maar partijen zijn het niet eens geworden over de inhoud van de tekst.
Het geschil
Bij de rechtbank Amsterdam vordert Samantha Steenwijk een rectificatie, een schadevergoeding van € 5.000 en de openbaarmaking van de bronnen van Yvonne.
Bronbescherming
De vorderingen om bronnen bekend te maken gaat volgens de rechter het verst. Dat zou volgens de rechter namelijk een beperking zijn van de vrijheid van nieuwsgaring. Journalistieke bronnen zijn voor de persvrijheid van essentieel belang. Het recht op bronbescherming van journalisten en persorganen is in de rechtspraak erkend. Volgens het Europese Hof van Justitie gaat het om journalistieke activiteiten, als die bekendmaking van informatie, meningen of ideeën aan het publiek tot doel hebben. Ook juice channels zoals die van Yvonne vallen onder het begrip journalistiek. Het is in strijd met de informatievrijheid als een journalist wordt gedwongen zijn bron te onthullen tenzij zich een 'an overriding requirement in the public interest' voordoet. Daarvan is in dit geval geen sprake. Yvonne heeft zich dan ook terecht beroepen op het recht op bronbescherming. De vordering tot openbaarmaking van de bronnen wordt om die reden afgewezen.
Rectificatie
Toewijzing van een rectificatie betekent dat het recht op vrijheid van meningsuiting wordt beperkt. Dat kan alleen in uitzonderlijke gevallen. De beperking moet namelijk bij wet zijn voorzien en noodzakelijk zijn in een democratische samenleving. Zo’n beperking die bij wet is voorzien doet zich voor als een publicatie onrechtmatig is in de zin van artikel 6:162 BW.
Om te beoordelen of een publicatie onrechtmatig is, moet er een belangenafweging worden gemaakt. Het belang van Yvonne is dat zij zich in het openbaar kritisch, informerend en waarschuwend moet kunnen uitlaten over misstanden. Het belang van Samantha Steenwijk is dat zij niet zo maar wordt blootgesteld aan verdachtmakingen en dat haar privacy niet onnodig wordt geschonden.
Samantha wordt in de YouTube video beschuldigd van het gebruik van gevaarlijke, illegale afslankpillen en van het liegen daarover. Zij wordt daar door anderen op aangesproken en is daarmee een rolmodel geworden voor het gebruik van gevaarlijke afslankpillen. Zij wil niet op haar geweten hebben dat er iemand in het ziekenhuis belandt met een hersenbloeding.
Voor deze beschuldigingen zal Yvonne goede gronden moeten hebben. Van haar wordt niet verwacht dat zij met sluitend bewijs komt voordat zij iets publiceert, maar wel dat zij voldoende aannemelijk maakt dat er serieuze aanwijzingen zijn voor een ernstige beschuldiging als deze. Dat is haar niet gelukt. Uiteindelijk hebben zich bij Yvonne twee onbekende anonieme bronnen gemeld, die verklaren over een derde persoon. In de woorden van de rechter:
"Dat is dus drie keer (bijna) niks."
De rechter komt dan ook tot de conclusie dat Yvonne haar beschuldigingen niet waar kan maken en dat deze daarom onrechtmatig zijn. De rectificatie wordt toegewezen.
Schadevergoeding
Het voorschot op schadevergoeding wordt afgewezen, omdat Yvonne de publicatie al direct heeft verwijderd toen dat werd gevraagd. De schade is dus beperkt gebleven.
Conclusie
Dit vonnis heeft duidelijk gemaakt dat juicekanalen ook vallen onder het begrip journalistiek. Zij kunnen dus een beroep doen op het recht op bronbescherming van journalisten en persorganen. Het recht op bronbescherming is een hoeksteen van de persvrijheid en is onmisbaar voor het verkrijgen van informatie. Zonder bronbescherming zouden bronnen mogelijk minder geneigd zijn om informatie te verstrekken aan de pers. Of de kanalen met dit vonnis nog juicier worden zal moeten worden afgewacht.
Lorena van de Berg, advocaat
