Met portretrecht verzetten tegen publicatie foto

Wanneer je herkenbaar op een foto bent afgebeeld kun je dan de publicatie van die foto tegenhouden met een beroep op je portretrecht? Dat hangt van de omstandigheden van het geval af, soms is verzet mogelijk soms niet.

Portretrecht gaat om foto's waarop je herkenbaar staat afgebeeld. Dat hoeft niet alleen herkenbaarheid van je gezicht te zijn maar kan ook uit een lichaamshouding volgen. Voor een beroep op portretrecht moet het bovendien gaan om foto's die niet in opdracht of met toestemming van jou zijn gemaakt.

Uitoefening van het portretrecht kan, mits je daar een redelijk belang bij hebt. Je kunt dan de publicatie van die foto verbieden.

Wat is een redelijk belang? Je hebt een redelijk belang om publicatie van jouw foto te verbieden als door die publicatie jouw persoonlijke levenssfeer wordt geschonden. Een voorbeeld hiervan is dat iemand door het raam van jouw huis een foto maakt terwijl jij op de bank jouw partner kust. Geen redelijk belang heb je (en publicatie kun je dus niet tegenhouden) van bijvoorbeeld een foto waarop je op een boot tijdens de Gay Pride staat. Je hebt immers zelf ervoor gekozen om daar in het openbaar te staan. Verzet tegen een foto van jou in de openbare ruimte is weer wel mogelijk als de context waarin de foto is geplaatst jouw persoonlijke levenssfeer (goede naam) schaadt. Een voorbeeld daarvan is een foto waarop jij (met moslim-achtig uiterlijk) duidelijk herkenbaar bent afgebeeld in een auto op het moment dat de auto werd aangehouden door de zwaarbewapende marechaussee bij Schiphol, met het opschrift “Is Schiphol nog veilig?”.  Een voorbeeld van andere aard, waarbij verzet op grond van het portretrecht ook mogelijk is, is een foto van jou voor een tent op een camping en die foto wordt gebruikt voor reclame van de camping. Zo'n foto wekt namelijk de associatie dat jij de camping publiekelijk aanbeveelt. Zonder jouw toestemming is dat niet toegestaan en schendt dat jouw persoonlijke belangen.

Bekende personen zullen zich meer moeten laten welgevallen dan onbekende personen. Privézaken van publieke personen zijn al snel onderdeel van het zogenaamde publieke debat. En zodra het privéleven van jou onderwerp is van het publieke debat kan het zo zijn dat de "informatievrijheid" (de vrijheid van meningsuiting/persvrijheid ex artikel 10 EVRM) het privacyrecht van jou als bekende persoon opzij zet. Het hangt weer van de bijzondere omstandigheden van het geval af of je privacy moet wijken. Een voorbeeld waarin die privacy moet wijken voor het publieke debat zijn de foto's van de koninklijke familie als zij op bezoek gaan bij prins Friso die in coma in het ziekenhuis ligt.

Bekende personen hebben echter nog steeds recht op een privéleven. Een voorbeeld daarvan zijn de foto's van prinses Amalia tijdens een hockeytraining. De rechter oordeelde dat die foto's een inbreuk maken op haar portretrecht omdat die haar persoonlijke levenssfeer schenden.

Schendingen van het portretrecht kunnen ertoe leiden dat er een schadevergoeding betaald moet worden. Het gaat dan in beginsel om immateriële schade. De bedragen die daartoe worden toegekend zijn niet exorbitant. Uit rechtspraak blijkt dat een lid van de koninklijke familie € 1.000,- per schending krijgt.

Indien bekende personen en commercieel belang hebben om zich tegen commerciële publicatie te verzetten kan die vergoeding hoger zijn. Het gaat dan om bekende personen die een verzilverbare populariteit hebben. Dat speelt bijvoorbeeld bij topsporters, popsterren, televisiepresentatoren en dergelijke. Een voorbeeld hiervan is het gebruik door Interbest van een foto van Louis van Gaal, een bekende voetbaltrainer. De rechter oordeelde dat hij een verzilverbare populariteit heeft en dat Interbest, die zonder toestemming van Van Gaal de foto gebruikte, een vergoeding moet betalen van € 25.000,-.

De schadevergoedingen die worden toegekend aan niet bekende personen liggen doorgaans rond de bedragen die ook aan de leden van het Koninklijk Huis worden toegekend. De persoon die was afgebeeld onder het opschrift "Is Schiphol nog veilig ?" kreeg een schadevergoeding van € 1.500,-.