Ongevallen op de skipiste; een aansprakelijkheidsdilemma

Op 29 december 2011 kwam de eerste gipsvlucht van dit skiseizoen weer aan op de luchthaven van Rotterdam. Vol met skiërs die – voor het overgrote deel – op de piste ongelukkig ten val zijn gekomen. Ze hebben zelf een verkeerde manoeuvre gemaakt of zijn door een van achter komende skiër of snowboarder omver geskied.

Veel skiërs zijn er niet van op de hoogte, maar er zijn wel degelijk regels vastgesteld voor op de piste, de zogenaamde pisteregels van de Internationale Ski Federatie (FIS). Niet alleen dien je als skiër of snowboarder rekening te houden met anderen (regel 1) en je snelheid en skistijl te beheersen (regel 2), maar ook moet je het juiste spoor kiezen (regel 3) en afstand houden (regel 4). Ook is het wel zo verstandig om veilig te stoppen en te vertrekken (regel 5) en de piste snel vrij te maken na een val of tussentijdse stop (regel 6). Lopen over de piste dient aan de zijkant te geschieden  (regel 7) en iedereen die de piste betreedt, dient gebruik te maken van en zich te houden aan de verkeersborden (regel 8). Ook is hulpverlenen bij een ongeval verplicht (regel 9) en moet een ieder zich op de piste kunnen legitimeren (regel 10).

Gaat het dan toch fout, dan ontstaan aansprakelijkheidsdilemma’s. Ski-ongevallen hebben in de regel een internationaal karakter waardoor internationale wet- en regelgeving van toepassing kan zijn. Naar internationaal privaatrecht worden verbintenissen uit onrechtmatige daad, behoudens rechtskeuze, in beginsel beheerst door het recht van de Staat op welks grondgebied de onrechtmatige daad heeft plaatsgevonden.

Op deze hoofdregel zijn uitzonderingen aanvaard, te weten indien dader en benadeelde beiden hun woonplaats hebben in een andere Staat dan die waar de onrechtmatige daad is gepleegd of indien uit omstandigheden blijkt dat de onrechtmatige daad een kennelijk nauwere band heeft met een andere Staat, dan is het recht van die Staat van toepassing. Een en ander is neergelegd in artikel 4 van de Rome II Verordening (Verordening (EG) nr. 864/2007).  Er kan dus een aanknoping worden gevonden bij de Nederlandse rechter, maar dit is niet vanzelfsprekend.

De vraag rijst of naar Nederlands recht een schending van bovenstaande FIS regels een onrechtmatige daad kan opleveren waardoor de dader jegens de benadeelde aansprakelijk kan worden gehouden voor de door de benadeelde geleden schade.

De Nederlandse rechter heeft zich op het standpunt gesteld dat de FIS regels kunnen worden beschouwd als een nadere uitwerking van de zorgvuldigheidsnorm (o.a. Rechtbank Leeuwarden, 23 februari 2011, JA 2011, 63). Bij de beantwoording van de vraag of de zorgvuldigheid in acht is genomen die in de gegeven omstandigheden mocht worden verwacht, dient naar alle omstandigheden van het geval te worden gekeken. Ter illustratie, in voornoemde zaak oordeelde de rechtbank Leeuwarden dat van het overtreden van een zorgvuldigheidsnorm sprake is, indien komt vast te staan dat [Y]  op een afstand van slechts 1 à 2 meter (schuin) achter [X] heeft aangeskied waardoor [Y] [X] heeft  blootgesteld aan een groter gevaar dan hij in de gegeven omstandigheden behoefde te verwachten. Immers, bij een afstand van slechts 1 à 2 meter tussen twee skiërs is in het geval van een verkeerde manoeuvre van een van beiden of van een ander het risico van een botsing voorzienbaar.

Bij de beantwoording van de vraag of de zorgvuldigheid in acht is genomen, zijn ook het weer, het zicht op de piste, de drukte, de sneeuw- en pisteconditie, de ervaringsgraad van de betrokkenen en de reden van bijvoorbeeld een uitwijkmanoeuvre van belang. Of aansprakelijkheid op grond van onrechtmatige daad volgt, is dus afhankelijk van veel factoren en zal per incident verschillen. Let wel, internationaal geldt de regel dat de beste skiër de verantwoordelijkheid draagt voor een ongeval. Dit geldt zeker ook bij het veroorzaken van lawines.