Stelplicht en bewijslast: betwisting of bevrijdend verweer?

31 juli 2020, laatst geüpdatet 28 augustus 2024
Op 17 juli 2020 wees de Hoge Raad een arrest (ECLI:NL:HR:2020:1308) waarin de verdeling van de stelplicht en bewijslast ten aanzien van verweren aan bod komt.
Robert Andes
Robert Andes
Advocaat bij de Hoge Raad
In dit artikel

Stelplicht en bewijslast

De hoofdregel van bewijslastverdeling is bekend. De partij die zich op een rechtsgevolg beroept, draagt de bewijslast van de feiten en rechten die zij moet stellen om het beoogde rechtsgevolg te doen intreden (art. 150 Rv). De partij op wie deze bewijslast rust, draagt ook het bewijsrisico: als de gestelde feiten niet komen vast te staan, blijft ook het daaraan verbonden rechtsgevolg achterwege.

De wederpartij kan uiteraard de gestelde feiten betwisten. Een zuivere betwisting wordt ook wel een ‘nee, want-verweer’ genoemd: nee, het rechtsgevolg moet niet intreden, want de daarvoor vereiste feitelijke grondslag ontbreekt. De verweerder draagt echter niet de bewijslast van de feiten die hij betwist: hij hoeft niet te bewijzen dat de gestelde feiten niet juist zijn, maar slechts de rechter ervan te overtuigen dat de juistheid van de gestelde feiten niet kan worden vastgesteld.

Daarnaast kan de wederpartij een ‘ja, maar-verweer’ voeren, waarmee hij weliswaar erkent dat de gestelde feiten juist zijn, maar zich beroept op een bevrijdende omstandigheid. De partij die een dergelijk bevrijdend (of: zelfstandig) verweer voert, beroept zich op een rechtsgevolg van de door hem aangevoerde omstandigheid en draagt dus de bewijslast daarvan.

Het geschil

Dan naar de onderhavige procedure. Het gaat om een geschil tussen een advocaat en diens cliënt. De cliënt stelt dat de advocaat is tekortgeschoten in de opdrachtovereenkomst die tussen hen bestond en vordert schadevergoeding (art. 6:74 BW). De advocaat erkent dat hij een beroepsfout heeft gemaakt, maar stelt dat de cliënt ook zónder die fout evenveel schade zou hebben geleden.

De beoordeling bevrijdend verweer en zuivere betwisting

Het gerechtshof kwalificeerde het verweer van de advocaat als zelfstandig verweer, zodat de advocaat de bewijslast droeg ten aanzien van zijn stelling dat de cliënt ook zonder de beroepsfout schade zou hebben geleden. Het hof motiveert niet waarom het tot deze conclusie komt, maar de redenering laat zich raden. De advocaat lijkt namelijk een ‘ja, maar-verweer’ te voeren: ja, ik heb een fout gemaakt, maar ook als ik die fout niet had gemaakt, zou de cliënt met lege handen hebben gestaan.

In cassatie oordeelt de Hoge Raad echter anders. In navolging van de advocaat-generaal wijst ons hoogste rechtscollege erop dat het verweer van de advocaat simpelweg inhoudt dat het causaal verband tussen zijn tekortkoming en de schade van de cliënt ontbreekt. En het is nog altijd de cliënt die moet aantonen dat zijn schade in causaal verband staat met de fout van de advocaat. Kortom: het verweer van de advocaat moet worden gelezen als een zuivere betwisting van een omstandigheid ten aanzien waarvan niet hij, maar de cliënt de bewijslast draagt.

De Hoge Raad vernietigt ’s hofs arrest. De verwijzingsrechter zal moeten oordelen of het causaal verband aanwezig is. Zo niet, dan zal de eis van de cliënt worden afgewezen – hij draagt immers het bewijsrisico.

Conclusie bevrijdend verweer en zuivere betwisting

Deze procedure laat zien dat tussen een bevrijdend verweer en een zuivere betwisting een dunne scheidslijn kan bestaan, die zich niet altijd laat aanwijzen aan de hand van de termen ‘ja, maar-verweer’ en ‘nee, want-verweer’. Het is, zowel voor rechters als voor advocaten, van belang om steeds na te gaan of een verweer een zelfstandig beroep op een rechtsgevolg inhoudt, of simpelweg een weerspreking van de reeds gestelde feiten en rechten.

Heeft u een civiele appel- of cassatiezaak waar u ondersteuning bij nodig heeft, of heeft u procesrechtelijke vragen, neem dan contact op met een van de leden van het cassatie- en procesrechtteam van Dirkzwager Legal & Tax: Tom van Malssen (cassatieadvocaat), Margo Hengeveld of Robert Andes.

Stelplicht en bewijslast: betwisting of bevrijdend verweer?

Gerelateerd

Bewijsbeslag en zoekwoorden: welke woorden zijn relevant?

Het kiezen van de juiste zoekwoorden voor een bewijsbeslag kan soms een puzzel zijn: als beslaglegger wil je graag verlof krijgen om beslag te leggen, maar het...

Twee arresten over de eisen aan een verzoek om een voorlopig getuigenverhoor (2)

De Hoge Raad heeft op 15 juli jl. twee hoven teruggefloten naar aanleiding van de afwijzing van een verzoek om een voorlopig getuigenverhoor. De twee hoven (te...

Twee arresten over de eisen aan een verzoek om een voorlopig getuigenverhoor (1)

De Hoge Raad heeft op 15 juli jl. twee hoven teruggefloten naar aanleiding van de afwijzing van een verzoek om een voorlopig getuigenverhoor. De twee hoven (te...

Let op: het overlijden van een partij betekent (meestal) niet het einde van de procedure

Bij het overlijden van een partij tijdens een procedure is het zaak, zowel voor advocaten als voor erfgenamen, om zich rekenschap te geven van de gevolgen van...

Dagvaarding niet tijdig aangebracht? Slechts één kans op herstel!

Twee hoven (Den Bosch en Arnhem-Leeuwarden) werden recentelijk geconfronteerd met eenzelfde vraagstuk: als de dagvaarding niet tijdig is aangebracht, en...

Hoge Raad: gezag van gewijsde ziet ook op ongunstige beslissingen die gunstig dictum dragen

Het gezag van gewijsde (236 Rv) kan worden ingeroepen als in een ander geding tussen dezelfde partijen eenzelfde geschilpunt wordt voorgelegd als in een eerder...
No posts found