Zorgverzekeraars moeten zorgplicht bij geneesmiddelentekort waarborgen
Naar aanleiding van een onderzoek dat de NZa heeft uitgevoerd naar de inspanningen van zorgverzekeraars op het gebied van de zorgplicht voor generieke geneesmiddelen, heeft de NZa aanleiding gezien om zorgverzekeraars te informeren over wat de NZa van hen verwacht in het kader van de invulling van de wettelijke zorgplicht.
-
Inzicht en signalering: kernverantwoordelijkheden bij geneesmiddelentekorten
Zorgverzekeraars moeten volledig en actueel inzicht hebben in de zorgvraag van hun verzekerden en de beschikbare zorgcapaciteit. Zorgverzekeraars moeten tekorten tijdig signaleren. De NZa noemt een aantal voorbeelden van acties die de zorgverzekeraar in dit verband kan ondernemen. Zorgverzekeraar dienen heldere contractuele afspraken te maken met leveranciers over tijdige aankondiging van tekorten. Ook dienen zij te voorzien in een collectieve aanpak om inzicht te krijgen in beschikbare voorraden en moeten zij prognoses beschikbaar hebben met betrekking tot de ontwikkeling van de vraag naar geneesmiddelen. Op de zorgverzekeraar rust dus een actieve verplichting om alle informatie te verzamelen die is vereist om de regisseursrol goed te kunnen vervullen en geneesmiddelen voor de patiënt beschikbaar te houden.
-
Actieve aanpak van knelpunten in geneesmiddelentekort door zorgverzekeraars
Zorgverzekeraars moeten alle noodzakelijke acties ondernemen om knelpunten op te lossen of zo min mogelijk negatief effect te laten hebben op het realiseren van passende zorg. Voorbeelden die de NZa beschrijft zijn het nemen van regie op en faciliteren van samenwerking met alle relevante stakeholders zoals voorschrijvers, apothekers, fabrikanten en groothandelaren. Ook wijst de NZa op de mogelijkheid om aanpassingen in het inkoopbeleid te realiseren die flexibiliteit en ruimte bieden. Vorig jaar bleek bijvoorbeeld dat geneesmiddelentekorten in het geval van preferente geneesmiddelen gemiddeld langer aanhouden dan andere tekorten, hetgeen zou kunnen pleiten voor een flexibeler of ruimer preferentiebeleid. Ook wijst de NZa op de mogelijkheid om risicobeheersingsmaatregelen te treffen om gezondheidsschade te voorkomen.
-
Monitoring en evaluatie van geneesmiddelenzorg door zorgverzekeraars
Zorgverzekeraars monitoren en evalueren het effect van hun activiteiten op het gebied van toegankelijkheid van zorg, in samenwerking met andere partijen. De NZa erkent dat de geneesmiddelenmarkt een “complex dynamisch speelveld” betreft met diverse stakeholders. Dat noopt enerzijds tot intensieve samenwerking (in lijn met onder andere het IZA), maar anderzijds wijst de NZa nadrukkelijk op de individuele verantwoordelijkheid van de zorgverzekeraar om voldoende zorg beschikbaar te hebben voor zijn verzekerden en om problemen bij de NZa te melden.
De brief is ook niet vrijblijvend. Zorgverzekeraars moeten de NZa uiterlijk 1 november 2025 infomeren over de acties en initiatieven die zij gaan ontplooien om de geneesmiddelenzorg toegankelijk te houden en continuïteit te borgen. Zie hier ook het nieuwsbericht dat de NZa op 28 juni 2025 publiceerde.
Toezicht NZa op zorgplicht zorgverzekeraars en mogelijke handhaving
De NZa is als marktmeester en toezichthouder belast met het toezicht op de transparantie, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg. De NZa ziet onder meer toe op de rechtmatige uitvoering van de Zorgverzekeringswet door zorgverzekeraars, waarbij de NZa in toenemende mate aandacht lijkt te hebben voor naleving van de op zorgverzekeraars rustende zorgplicht (artikel 11 Zorgverzekeringswet).
Vorig jaar werd duidelijk dat de NZa ook daadwerkelijk handhavend optreedt. In 2024 constateerde de NZa naar aanleiding van een onderzoek binnen de geestelijke gezondheidszorg en medisch-specialistische zorg dat de vier grootste zorgverzekeraars hun zorgplicht onvoldoende naleefden. Gevolg daarvan was dat zorgverzekeraars knelpunten op het gebied van beschikbaarheid en continuïteit onvoldoende in beeld hadden en dat er te lange wachtlijsten ontstonden voor bepaalde vormen van zorg. Twee zorgverzekeraars kregen daarom een aanwijzing. Toen CZ onvoldoende verbetering liet zien, werd zij in februari 2025 onder verscherpt toezicht gesteld. Als ook het verscherpt toezicht niet blijkt te voldoen, kan de NZa overgaan tot het opleggen van een last onder dwangsom.
Op het moment dat zorgverzekeraars hun regisseursrol op het gebied van geneesmiddelenzorg onvoldoende weten te pakken, is het goed voorstelbaar (en wenselijk) dat de NZa ook binnen dit domein over zal gaan tot handhaving. Zorgaanbieders en apothekers kunnen bij schending van de zorgplicht bovendien ook zelf een handhavingsverzoek indienen bij de NZa.
Hulp nodig bij schending van de zorgplicht door een zorgverzekeraar of bij het indienen van een handhavingsverzoek? Neem contact met ons op.
Gerelateerd
Verzekering
