Een tweet wordt door Twitter in haar gebruiksvoorwaarden gedefinieerd als "a public posting with a text body of no more than 140 characters made by any end user of the Twitter Service". Twitter bepaalt zelf in een aantal sets voorwaarden welke ruimte men heeft voor het hergebruik van tweets van anderen. Maar welke bescherming naar Nederlands recht kan men claimen op tweets of andere korte social media berichten?
Tekst en beeld
Als eerste geldt dat de teksten die de gebruiker van social media online plaatst, beschermd kunnen worden door het auteursrecht. Artikel 1 van de Auterswet luidt dat het auteursrecht "het uitsluitend recht" is van de maker op een werk, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens wettelijke beperkingen. Voor blogs, e-books en andere lappen tekst die worden geplaatst op websites geldt dat deze in beginsel gewoon onder de bescherming van de Auteurswet vallen. Een tweet is echter veel korter.
In de Nederlandse rechtspraak is bepaald dat er sprake moet zijn van een werk met eigen, oorspronkelijk karakter dat een persoonlijk stempel van de maker draagt, wil men auteursrecht kunnen claimen. Dat een voortbrengsel een eigen, oorspronkelijk karakter moet bezitten, houdt, kort gezegd, in dat de vorm niet ontleend mag zijn aan die van een ander werk (vgl. art. 13 Aw). Het moet dus zelf bedacht zijn. De eis dat het voortbrengsel het persoonlijk stempel van de maker moet dragen betekent dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes, en die aldus voortbrengsel is van de menselijke geest. Dit is uitgemaakt in het Endstra-arrest. Daarbuiten valt in elk geval al hetgeen een vorm heeft die zo banaal of triviaal is, dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt te aan te wijzen, aldus de Hoge Raad.
In het Infopaq-arrest van het Europees Hof van Justitie is uitgemaakt dat overname van een uit elf woorden bestaand fragment uit een beschermd werk een aan de auteur voorbehouden reproductie kan zijn, indien deze de eigen intellectuele schepping van de auteur ervan zijn. In het stokke/Fikszo-arrest heeft de Hoge Raad deze toetsing verenigd met de eerder genoemde toetsing in de Nenderlandse rechtspraak.
Is een tweet nu een werk of niet? Dat hang van de inhoud af. Veelal zal een tweet minder dan 11 woorden bedragen, echter zodra een tweet reeds de grenzen van het alledaagse overschrijdt, kan deze voor bescherming door het auteursrecht in aanmerking komen. Dat geldt zeker voor tweets met dichtkust, grappen of scherpzinnigheid.
Voor foto's die in tweets worden geplaatst geldt dat deze ook vatbaar zijn voor auteursrechtelijke bescherming, indien diens maker daaraan zijn of haar 'persoonlijke noot' heeft gegeven. De toetsing van de auteursrechtelijke bescherming van foto's wijkt evenwel niet af van die van andere werken. Vooral de afgelopen jaren is duidelijk geworden dat foto's al zeer snel zijn beschermd zijn door auteursrechten.
Voorwaarden van Twitter
Tweets zijn dus vatbaar voor auteursrechtelijke bescherming. Volgens de gebruiksvoorwaarden van Twitter behoudt de internetgebruiker zijn of haar rechten op een tweet, maar wordt aan Twitter een zeer ruime licentie verleend tot (her-)gebruik van deze tweets. Zo bepalen deze voorwaarden onder meer:
"You retain your rights to any Content you submit, post or display on or through the Services. By submitting, posting or displaying Content on or through the Services, you grant us a worldwide, non-exclusive, royalty-free license (with the right to sublicense) to use, copy, reproduce, process, adapt, modify, publish, transmit, display and distribute such Content in any and all media or distribution methods (now known or later developed).
Tip: This license is you authorizing us to make your Tweets on the Twitter Services available to the rest of the world and to let others do the same.
You agree that this license includes the right for Twitter to provide, promote, and improve the Services and to make Content submitted to or through the Services available to other companies, organizations or individuals who partner with Twitter for the syndication, broadcast, distribution or publication of such Content on other media and services, subject to our terms and conditions for such Content use.
Tip: Twitter has an evolving set of rules for how ecosystem partners can interact with your Content on the Twitter Services. These rules exist to enable an open ecosystem with your rights in mind. But what’s yours is yours – you own your Content (and your photos are part of that Content).
Such additional uses by Twitter, or other companies, organizations or individuals who partner with Twitter, may be made with no compensation paid to you with respect to the Content that you submit, post, transmit or otherwise make available through the Services.
We may modify or adapt your Content in order to transmit, display or distribute it over computer networks and in various media and/or make changes to your Content as are necessary to conform and adapt that Content to any requirements or limitations of any networks, devices, services or media."
Dit betekent dus dat Twitter nagenoeg alles mag met tweets van haar gebruikers.
Dat betekent tegelijkertijd niet dat degene die tweets online plaatst auteursrechtelijk geen probleem heeft. Met name indien er tweets die auteursrechtelijk beschermd zijn worden overgenomen, behoudt Twitter zich het recht voor om maatregelen te nemen:
"Twitter respects the intellectual property rights of others and expects users of the Services to do the same. We will respond to notices of alleged copyright infringement that comply with applicable law and are properly provided to us. If you believe that your Content has been copied in a way that constitutes copyright infringement, please provide us with the following information: (i) a physical or electronic signature of the copyright owner or a person authorized to act on their behalf; (ii) identification of the copyrighted work claimed to have been infringed; (iii) identification of the material that is claimed to be infringing or to be the subject of infringing activity and that is to be removed or access to which is to be disabled, and information reasonably sufficient to permit us to locate the material; (iv) your contact information, including your address, telephone number, and an email address; (v) a statement by you that you have a good faith belief that use of the material in the manner complained of is not authorized by the copyright owner, its agent, or the law; and (vi) a statement that the information in the notification is accurate, and, under penalty of perjury, that you are authorized to act on behalf of the copyright owner.
We reserve the right to remove Content alleged to be infringing without prior notice, at our sole discretion, and without liability to you."
Twitter heeft in haar gebruiksvoorwaarden dus inderdaad opgenomen dat zij tweets mag verwijderen. Zij eist in elk geval wel een deugdelijke en gespecificeerde opgave van het originele werk en de inbreuk moeten plaatsvinden.
In de Nederlandse wet is overigens bepaald dat tussenpersonen zoals Twitter het kan worden verboden om inbreukmakende content (verder) door te geven. Een rechterlijk bevel daartoe kan ook worden opgelegd op vordering van de auteursrechthebbende.
Conclusies
Auteursrechtelijke bescherming van Twitter berichten of tweets is mogelijk. Bij overname van dergelijke berichten kan aan Twitter een melding worden gedaan van inbreuk; zij heeft zichzelf in haar gebruiksvoorwaarden het recht voorbehouden om tweets te verwijderen. Desnoods kan verwijdering via tussenkomst van de rechter plaatsvinden.
Joost Becker, advocaat auteursrecht
