Negatieve recensies
Negatieve recensies op internet zijn (zeer) schadelijk, zeker indien ze onjuist zijn. Op zichzelf genomen mag online kritiek wordt geuit op aangeboden producten of diensten, maar wanneer de grens van de betamelijkheid wordt overschreden is een recensie onrechtmatig. Ook wanneer negatieve recensies qua bewoordingen onnodig grievend zijn, kunnen deze onrechtmatig zijn.
Nep Google Reviews
In een rechtszaak tussen een kleermakerij en Google vordert de kleermakerij afgifte van persoonsgegevens, waaronder NAW gegevens en IP-adressen van Google betreffende 10 online reviews, en verwijdering van bepaalde reviews. De stelling van de kleermakerij is dat de reviews nep zijn. Zij stelt dat zij in korte tijd zijn verschenen, vlak na een incident in de winkel. De recensies daarna zijn gelijk qua patroon en bewoording. Ook kloppen er een aantal inhoudelijk niet. De kleermakerij voert ook aan de persoon of personen in kwestie niet te kennen en niet te kunnen traceren.
Zij vordert in kort geding tegen Google onder meer om de gegevens die zijn opgegeven bij Google bij het aanmaken van de betreffende accounts waaronder de reviews zijn verschenen.
Verwijdering van recensies door Google
Google heeft naar aanleiding van meldingen bij Google 5 recensies offline gehaald. Eén recensie is geblacklist. De anderen zijn als ‘abusive’ gekwalificeerd. Google heeft echter niet toegelicht welke Notice and take down criteria zij hanteert. Google heeft ook geen enkele openheid van zaken willen geven over de specifieke redenen die haar tot deze besluiten heeft geleid, noch over de daarbij gehanteerde criteria.
Nep-recensie of niet?
De recensies zijn ogenschijnlijk door verschillende personen geplaatst maar voldoen volgens de rechter wel althans grotendeels aan dezelfde kenmerken: zij zijn in het Engels geschreven, de betreffende Google-gebruikers hebben in totaal slechts één of twee recensies hebben geplaatst; alle namen zijn onbekend en de identiteit van de betreffende gebruikers is niet op internet te achterhalen; in de recensies wordt opvallend veel verwezen naar de Google-Recensie-Tool en naar andere recensies; en, de recensies richten zich bijna altijd mede op de persoon van de eigenaar. Ook waarschuwen de recensies om niet naar de kleermakerij te gaan, spreken over slechte kwaliteit en zijn denigrerend over de kleermaker.
Deze omstandigheden zijn volgens de rechter belangrijk omdat daardoor “het vermoeden dat de recensies afkomstig zijn van dezelfde persoon of personen” bestaat.
Tevens klopt in elk geval één recensie niet, omdat de kleermaker niet op maat kleding maakt, maar dat wel gesteld wordt in een van de reviews. Ten slotte en is sprake van een “abnormaal patroon”: in korte tijd zijn er 10 negatieve recensies bijgekomen, terwijl er voordien slechts 3 online stonden.
Schade
Volgens de rechter is aannemelijk dat alle tien de recensies “door een en dezelfde persoon of groep van personen zijn “ geschreven “die wrok koestert tegen (de eigenaar van) de keermakerij. Daarom is eveneens aannemelijk dat deze persoon of deze personen met de negatieve inhoud van de recensies geen werkelijke gebeurtenissen beschrijft, maar tot opzet heeft/hebben schade toe te brengen aan de goede naam van de kleermakerij. Een dergelijke handelwijze is onrechtmatig”
Afgifte gegevens noodzakelijk
De rechter oordeelt dus dat de mogelijkheid dat de recensies onrechtmatig en schadelijk zijn, voldoende aannemelijk is.
De kleermakerij heeft voorts een reëel belang bij verkrijging van de gevorderde gegevens die ertoe strekken om de auteur(s) van de 10 recensies te kunnen identificeren.
“Het is immers aannemelijk dat zij door de recensie schade lijdt. Gelet op het aantal advertenties en het tijdsbestek waarover zij zijn geplaatst, is bovendien aannemelijk dat hier het om een hardnekkig volgehouden wraakactie gaat, zodat ook vrees voor herhaling bestaat.
Verder is aannemelijk dat geen minder ingrijpende mogelijkheid bestaat om de NAW-gegevens van de recensent te achterhalen; de kleermakerij heeft dit immers gesteld en is daarin door Google niet tegengesproken.
Ten slotte dient het belang van de kleermakerij te prevaleren boven het belang van Google om de opgevorderde gegevens niet openbaar te maken. Zij moet immers in de gelegenheid worden gesteld op te treden tegen degene(n) die de desbetreffende advertenties heeft geplaatst. Dit belang weegt in de concrete omstandigheden van het geval zwaarder dan het belang van de recensent(en) bij anonimiteit en het belang van Google als internettussenpersoon om niet tegen haar wil de identiteit van een gebruiker van haar platform kenbaar te maken. Indien de auteur(s) van de recensies door de kleermakerij (in rechte) wordt aangesproken, zal/zullen hij of zij in de gelegenheid zijn zich tegen de beschuldigingen te verdedigen. De gestelde vrees voor een chilling effect op het plaatsen van kritische recensies is niet voldoende aannemelijk gemaakt. Het is immers niet de kritische inhoud van de recensies, maar het vermoeden dat deze vals zijn, en geïnspireerd door een onzuiver motief, dat de hierna te geven bevelen rechtvaardigt.”
IP-adressen
Google wordt veroordeeld om de IP adressen te verschaffen waarmee de desbetreffende Google-accounts zijn aangemaakt. Ook de gegevens die de gebruikers bij het aanmaken van deze accounts hebben ingevuld, moeten worden afgegeven. Ook alle overige informatie waarover Google beschikt die redelijkerwijs tot het achterhalen van de identiteit en verblijfplaats van deze personen kan leiden, worden toegewezen. Het gaat om telefoonnummers, namen en e-mail adressen.
Verwijdering valse recensies
De vordering tegen Google om de negatieve recensies weg te halen, die nog online stonden, wordt ook toegewezen. De eer en goede naam van de kleermakerij weegt zwaarder dan het belang van Google om valse recensies te plaatsen, aldus de kort geding rechter.
Conclusies
Dit is een van de uitspraken waarin Google wordt veroordeeld om mee te werken aan afgifte van gegevens van online reviews en om deze te verwijderen. De redenering is dat aannemelijk is deze de reviews schadelijk en onrechtmatig zijn. Via de hiervoor omschreven procedures kan Google dus gedwongen worden om alle bruikbare gegevens af te geven, zodat de schade verhaald kan worden op (rechts)persoon die de valse reviews geplaatst heeft, en om de reviews te verwijderen. Daarom is ook dit een belangrijke uitspraak in de aanpak van negatieve recensies.
Joost Becker, advocaat internetrecht
