Books en auteursrecht
De vraag die bij het Hof voorligt is op het ter beschikking stellen van eBooks door Tom Kabinet inbreuk oplevert op de auteursrechten van de Nederlandse uitgevers.
De uitgevers hebben een verbod gevraagd om Tom Kabinet te verbieden om e-books ter beschikking te stellen aan leden van de 'leesclub' van Tom Kabinet. Zij stellen dat Tom Kabinet, door in het kader van deze leesclub "tweedehands" e-boeken te koop aan te bieden, die boeken ongeoorloofd aan het publiek meedeelt.
Tom Kabinet stelt daarentegen dat dergelijke activiteiten louter een distributiehandeling zijn, onderworpen aan de uitputtingsregel met de redenering dat indien de e-books eerder door de rechthebbende of met diens toestemming zijn verkocht, deze mogen worden doorverkocht. Dat zou in de weg staan aan auteursrechtinbreuk.
Hof: geen sprake van digitale uitputting van 'exemplaren'
Het Hof oordeelt dat uitputtingsregel is voorbehouden voor de distributie van materiële zaken, zoals boeken op een materiële drager (op papier dus). De toepassing van deze uitputtingsregel op e-books zou volgens het Hof ook betekenen dat de belangen van de rechthebbenden bij het verkrijgen van een passende vergoeding veel meer kan dan bij boeken op een materiële drager, aangezien gedematerialiseerde digitale kopieën van e-boeken niet verslechteren door het gebruik ervan en dus perfecte substituten zijn voor nieuwe exemplaren op elke tweedehandsmarkt. Oftewel, e-books zijn eeuwig, en
Er kan [...] niet van worden uitgegaan dat het leveren van een boek op een materiële drager en het leveren van een e‑book vanuit economisch en functioneel oogpunt gelijkwaardig zijn. Zoals de advocaat-generaal in punt 89 van zijn conclusie immers heeft opgemerkt, gaat de kwaliteit van gedematerialiseerde digitale kopieën, anders dan boeken op een materiële drager, door het gebruik niet achteruit, zodat tweedehands kopieën perfecte vervangers voor nieuwe kopieën vormen
Mededeling aan het publiek
Het Hof oordeelt dat het ter beschikking stellen van de betrokken werken aan eenieder die op de website van de leesclub is geregistreerd, een "mededeling" van een werk is, ongeacht of de betrokkene van die mogelijkheid gebruik maakt door het e-boek daadwerkelijk van die website op te halen. Het gaat dus om een vorm van openbaarmaken.
Ook oordeelt het Hof dat de leden van de leesclub een publiek zijn. In de onderhavige zaak is volgens het Hof het aantal personen dat tegelijkertijd of na elkaar toegang heeft tot hetzelfde werk via het platform van de leesclub aanzienlijk:
In het onderhavige geval staat vast dat Tom Kabinet de betreffende werken beschikbaar stelt aan eenieder die zich aanmeldt bij de website van Toms Leesclub en dat deze personen dus op een door hen individueel gekozen plaats en tijd toegang kunnen hebben tot die werken, zodat de levering van een dergelijke dienst moet worden beschouwd als de mededeling van een werk in de zin van artikel 3, lid 1, van richtlijn 2001/29, zonder dat die personen gebruik hoeven te maken van die mogelijkheid door het e‑book daadwerkelijk van die website op te halen
dat iedere belangstellende lid kan worden van Toms Leesclub, en gelet op het ontbreken, op het platform van die club, van een technische maatregel waardoor kan worden gewaarborgd dat gedurende de periode waarin de gebruiker van een werk daadwerkelijk toegang heeft tot het werk, slechts één exemplaar van een werk kan worden gedownload en dat de gebruiker de door hem gedownloade kopie na het verstrijken van die periode niet langer kan gebruiken (zie naar analogie arrest van 10 november 2016, Vereniging Openbare Bibliotheken, C‑174/15, EU:C:2016:856), moet in het onderhavige geval worden vastgesteld dat een aanzienlijk aantal personen tegelijkertijd of achtereenvolgens via dit platform toegang kan krijgen tot hetzelfde werk.
Ook hadden de auteurs geen rekening hoeven houden met dit publiek:
Aangezien de beschikbaarstelling van een e‑book in het algemeen, zoals NUV en GAU hebben opgemerkt, gepaard gaat met een gebruikerslicentie waarmee het de gebruiker die het betrokken e‑book heeft gedownload, alleen is toegestaan dit e‑book op zijn eigen apparatuur te lezen, moet in het onderhavige geval worden vastgesteld dat een mededeling als die van Tom Kabinet is gericht tot een publiek dat de auteursrechthebbenden niet reeds in aanmerking hadden genomen, en dus tot een nieuw publiek in de zin van de in het vorige punt van dit arrest aangehaalde rechtspraak.
Conclusie auteursrecht bescherming
Onder de voorwaarde van toetsing door de Nederlandse rechter aan dit arrest, oordeelt het Hof dus per saldo dat het aanbieden van tweedehands eBooks op de wijze waarop dat in het in dit arrest omschreven geval gebeurt, niet is toegestaan. Dat betekent dat de 'tweedehands' eBooks door het auteursrecht beschermd zijn, en eBooks niet mogen worden doorverkocht.
Joost Becker, advocaat auteursrecht
