(vonnis)
Concurrenten
Exterion en JCDecaux zijn beide bedrijven die zich toeleggen op het verzorgen buitenreclame. Zij houden zich in dat kader bezig met het verwerven van exploitatierechten van reclameobjecten, waaronder vitrines, billboards en abri’s (zogenoemde haltevoorzieningen) om vervolgens advertentiecontracten met geïnteresseerde adverteerders af te sluiten.
JCDecaux zittende partij
De gemeente Arnhem en JCDecaux hebben in 1995 een vitrineovereenkomst afgesloten. Daarnaast heeft JCDecaux in 2007 de exploitatierechten voor abri’s, standsinfo’s en reclamezuilen in de gemeente Arnhem overgenomen van Wal Nederland B.V. JCDecaux heeft deze lopende exploitatieovereenkomst voortgezet, tegen betaling van de daarin opgenomen vergoeding voor de exploitatie aan de gemeente.
Verlaging exploitatievergoeding staatssteun?
JCDecaux heeft de gemeente in 2009 gevraagd de genoemde exploitatievergoeding naar beneden bij te stellen, vanwege sterk verminderde inkomsten als gevolg van de economische crisis. Daarop hebben JCDecaux en de gemeente de ‘oude’ vitrineovereenkomst en de overgenomen exploitatieovereenkomst gebundeld in één nieuwe overeenkomst. Deze overeenkomst heeft een loopduur van twintig jaar en eindigt op 31 december 2030. Aan JCDecaux worden de exclusieve exploitatierechten toegekend voor het plaatsen van reclamedragende voorzieningen in de gemeente.
De concurrent van JCDecaux, Exterion, is van mening dat de gemeente met de vergoeding voor de exploitatierechten mogelijk onrechtmatig staatssteun heeft verleend aan JCDecaux. Exterion wenst daarom inzage te krijgen in de totstandkoming van de vergoeding. De gemeente Arnhem heeft in reactie daarop kenbaar gemaakt dat met JCDecaux marktconforme afspraken zijn gemaakt en dat zij hierover geen stukken aan Exterion zal toezenden.
Kort geding voor inzage contractstukken
Om toch inzage in de stukken te kunnen krijgen, is Exterion een kort geding gestart tegen de gemeente Arnhem. JCDecaux vordert op grond van artikel 843a Rv inzage in de stukken die hebben geleid tot de overeenkomst en de daarin opgenomen exploitatievergoeding.
Exhibitieplicht (834a Rv)
Artikel 843a Wetboek van Rechtsvordering bevat de zogenoemde exhibitieplicht. Op basis van dit artikel kan een partij inzage vorderen in bepaalde stukken om op die manier bewijs te verkrijgen voor een eventuele bodemprocedure. In de onderliggende zaak vordert Exterion een afschrift van de overeenkomst en de relevante stukken om op die manier aan te kunnen tonen dat er sprake is van onrechtmatig verleende staatssteun.
Drempel niet te hoog en niet te laag
Om inzage te krijgen in de gevorderde stukken, ligt het op de weg van Exterion om in de eerste plaats voldoende aannemelijk te maken dat er mogelijk sprake is van onrechtmatig verleende staatssteun. Omdat een vordering op grond van artikel 843a Rv er juist toe strekt bewijs te verkrijgen dat de onrechtmatigheid aantoont, kunnen er niet al te hoge eisen worden gesteld aan het aannemelijk maken van staatssteun. Maar ook niet al te lage eisen, omdat art. 843a Rv niet bedoeld is om zonder dat daarvoor een goede grond bestaat informatie te verkrijgen.
Drempel bleek voor Exterion te hoog
Exterion heeft volgens de voorzieningenrechter in de gegeven omstandigheden niet voldoende aannemelijk gemaakt dat de gemeente Arnhem JCDecaux in strijd met artikel 107 VWEU heeft bevoordeeld. Exterion heeft die aannemelijkheid gebaseerd op verschillende omstandigheden die noch afzonderlijk, noch in onderling verband en samenhang voldoende zijn om de verlening van onrechtmatige staatssteun aan te nemen.
Geen aanbesteding betekent niet automatisch niet marktconform
Ten eerste wil het feit dat er geen aanbestedingsprocedure heeft plaatsgevonden, niet automatisch zeggen dat de overeengekomen exploitatievergoeding tussen de gemeente en JCDecaux niet marktconform is. Andersom geldt wel dat in het feit dat een overeenkomst openbaar is aanbesteed, de aanwijzing besloten ligt dat de prijs waarvoor is gegund marktconform is.
Geen verplichting inzage stukken
Ten tweede bestaat er voor de gemeente geen verplichting om een derde inzage te geven in de voorwaarden waarop zij met een wederpartij onderhands heeft gecontracteerd. Het staat de gemeente in haar verhouding tot JCDecaux niet zonder meer vrij om informatie omtrent de exploitatieovereenkomst aan de concurrent, Exterion, te verstrekken. De exploitatieovereenkomst voorziet bovendien in een uitdrukkelijke geheimhoudingsverplichting met betrekking tot deze informatie. Daarnaast zegt de hoogte van de afdrachtverplichting maar weinig over de vraag in hoeverre een bevoordeling van JCDecaux heeft plaatsgevonden.
Verlaging vergoeding niet automatisch staatsteun
Ten slotte levert het verzoek om verlaging van de afdrachtverplichting van JCDecaux aan de gemeente Arnhem eveneens niet een voldoende aanwijzing op voor bevoordeling. Zelfs al zou de gemeente op een dergelijk verzoek zijn ingegaan, kan niet worden uitgesloten dat de afdracht onder het oude contract ten gevolge van de crisis niet langer marktconform was.
Vuistregels voor de praktijk
Uit de uitspraak van de voorzieningenrechter van de Rechtbank Gelderland blijkt maar weer eens dat een inzageverzoek op basis van artikel 843a Rv goed gemotiveerd moet zijn. De eisende partij moet voorshands aannemelijk kunnen maken dat er sprake is van een inbreuk om inzage te kunnen krijgen in de gevraagde stukken. De drempel is eerder hoog dan laag.
