Wat was er aan de hand?
In de zaak die aan het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch werd voorgelegd was het volgende aan de hand. Een Nederlands echtpaar had aan een Belgische aannemer de opdracht gegeven om in Nederland een woning te (ver)bouwen. Daartoe had het echtpaar met de aannemer een aannemingsovereenkomst gesloten waarop rechtsgeldig algemene voorwaarden van toepassing waren verklaard. Op een gegeven moment heeft de aannemer (zonder dat daarvoor in het arrest een reden wordt gegeven) de werkzaamheden gestaakt. Omdat de aannemer vervolgens niet meer reageerde op herhaalde verzoeken van het echtpaar om de (afbouw)werkzaamheden te hervatten, heeft het echtpaar bij de Nederlandse kortgedingrechter hervatting van de werkzaamheden gevorderd.
De Belgische aannemer stelde zich in die procedure vervolgens op het standpunt dat niet de Nederlandse rechter bevoegd zou zijn om van de vordering kennis te nemen, maar de Belgische rechter. De aannemer verbond hieraan de reden dat de toepasselijke en op de juiste wijze gehanteerde algemene voorwaarden een forumkeuzebeding bevatten waarin voor de Belgische rechter was gekozen.
De kortgeding rechter van de rechtbank Limburg volgde de aannemer in dit verweer en verklaarde zich onbevoegd om van de vordering van het echtpaar kennis te nemen.
Een forumkeuzebeding ten aanzien van consumenten
Het echtpaar ging vervolgens tegen dit oordeel in hoger beroep bij het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch. Anders dan de rechtbank verklaarde het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch zich wel bevoegd. In mijn ogen een terechte beslissing!
De internationale bevoegdheid van een rechter (“het forum”) wordt binnen Europa sinds januari 2015 vastgesteld aan de hand van de zogenoemde Brussel Ibis-Verordening (“Brussel Ibis”). Een belangrijke regel uit Brussel Ibis is dat het gerecht dat partijen hebben aangewezen op grond van artikel 25 Brussel Ibis bij uitsluiting bevoegd is om van de geschillen tussen partijen kennis te nemen. Het beding waarin een bevoegde rechter wordt aangewezen wordt een forumkeuzebeding genoemd. Aan zo’n forumkeuzebeding worden weliswaar in Brussel Ibis en de rechtspraak enkele (formele) geldigheidsvereisten gesteld, maar deze vereisten vormden in dit geval niet het probleem. Daar was namelijk wel aan voldaan. U zult zich wellicht afvragen waarom in dit geval dan toch niet de Belgische rechter die (in de algemene voorwaarden) was gekozen, als bevoegde rechter had te gelden.
De reden hiervoor is dat het echtpaar in privé hun woning liet (ver)bouwen door een professionele partij, te weten de aannemer. Hierdoor was er sprake van een zogenoemde consumentenovereenkomst. Voor consumentenovereenkomsten kent Brussel Ibis in de artikelen 17,18 en 19 een specifieke regeling.
Deze specifieke regeling is op grond van artikel 17 lid 1 aanhef sub c Brussel Ibis-Verordening van toepassing indien: “de overeenkomst is gesloten met een persoon die commerciële of beroepsactiviteiten ontplooit in de lidstaat waar de consument woonplaats heeft, of dergelijke activiteiten met ongeacht welke middelen richt op die lidstaat, of op meerdere staten met inbegrip van die lidstaat, en de overeenkomst onder die activiteiten valt”.
Het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch diende dus vast te stellen:
- Of de aannemer zijn commerciële of beroepsactiviteiten richt op Nederland; en
- Of de met het echtpaar gesloten overeenkomst onder die activiteiten viel.
Aan allebei deze vereisten was volgens het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch voldaan. De aannemer had namelijk een Nederlandstalige website waarop bovendien meerdere malen werd verwezen naar projecten in zowel België als Nederland. Daarbij valt het (ver)bouwen van een woning onder de commerciële activiteiten van een aannemer. Kortom, de specifieke regeling uit artikel 17 tot en met 19 Brussel Ibis was in dit geval van toepassing.
Deze regeling (meer specifiek: artikel 18 Brussel Ibis) bepaalt dat een rechtsvordering die door een consument wordt ingesteld tegen de wederpartij bij de overeenkomst, kan worden gebracht voor het gerecht van de plaats waar de consument woonplaats heeft. In dit geval was het echtpaar woonachtig in de Nederlandse provincie Limburg, waardoor op grond van artikel 18 Brussel Ibis de Nederlandse rechter dus bevoegd was.
Slot
Voor het geval er grensoverschrijdend met een consument wordt gecontracteerd, is het van belang dat u zich als ondernemer niet blind staart op het forumkeuzebeding uit uw algemene voorwaarden of de overeenkomst. Er bestaat dan immers een grote kans dat u onder de specifieke regeling van artikel 17 tot en met 19 Brussel Ibis valt. In dat geval, is de rechter naar wie op basis van deze regeling wordt verwezen bevoegd. Hierop bestaat alleen een uitzondering als partijen pas een andere rechter hebben gekozen nadat hun geschil is ontstaan.
