Iedereen naar Nederland voor massaclaims!

Vooraf
Naar aanleiding van de Converium-uitspraak van het gerechtshof Amsterdam in januari 2012 (ECLI:NL:GHAMS:2012:BV1026) schreef ik in maart 2012 een artikel voor onze kennispagina’s met dezelfde titel als hierboven, zij het met een vraagteken aan het eind in plaats van een uitroepteken. Dit eerdere artikel is hier na te lezen.

?=!
Na een zekere adempauze heeft het er nu, zo’n 4 jaar later, alle schijn van dat het vraagteken van destijds inderdaad vervangen kan worden door een uitroepteken. De nagenoeg gelijktijdige bekendmaking in februari 2016 van de oprichting van twee Nederlandse steunstichtingen wijst in elk geval sterk in die richting. De NRC wees daar ook al op in een artikel van 16 februari 2016 van de hand van  redacteur Camil Driessen (‘De schikking als exportproduct’).
Bij deze stichtingen gaat het om de Stichting Volkswagen Investor Settlement Foundation (‘stichting Volkswagen’) en de Stichting Petrobras Compensation Foundation (‘stichting Petrobras’). De stichting Volkswagen is opgezet om Volkswagen-aandeelhouders de mogelijkheid te bieden hun aandelen-waardeverlies als gevolg van de ‘sjoemelsoftware-affaire’ gecompenseerd te krijgen. De stichting Petrobras richt zich op compensatie voor aandeelhouders die stellen gedupeerd te zijn door een waardeverlies van hun aandelen vanwege een fraudeschandaal in het Braziliaanse staatsoliebedrijf Petrobras.

De route van de WCAM
Beide stichtingen zullen in eerste instantie de route van de Wet Collectieve Afwikkeling Massaschade (‘WCAM’) proberen te bewandelen door een schikking met Volkswagen respectievelijk Petrobras te treffen die vervolgens door het gerechtshof Amsterdam verbindend wordt verklaard. Die schikking gaat daarmee volgens het Nederlandse systeem gelden voor álle bekende en onbekende aandeelhouders (behalve voor degenen die tijdig kiezen voor een opt-out). De schikking moet dan wel ‘redelijk’ zijn en voldoende zekerheid bevatten voor de uit te keren bedragen - anders mag het gerechtshof de verbindendverklaring niet uitspreken.

Mogelijk eerst een collectieve actie
Vinden de claimstichtingen geen gehoor bij Volkswagen of Petrobras of lukt het de stichtingen niet een redelijke schikking uit te onderhandelen, dan staat ook de weg van een collectieve actie (op de voet van artikel 3:305a BW) open. Via een dergelijke procedure kunnen volgens de (huidige) wet weliswaar geen concrete schadevergoedingsbedragen worden toegewezen maar een verklaring voor recht waarmee algemene aansprakelijkheidsvragen worden beantwoord kan wel. Pakt een dergelijk uitspraak gunstig uit voor de claimstichting, dan is daarmee een goede uitgangspositie gecreëerd om alsnog een goede schikking te treffen die dan vervolgens door het gerechtshof Amsterdam verbindend kan worden verklaard en daarmee gelding krijgt voor alle bekende en onbekende aandeelhouders (behalve voor hen die kiezen voor een opt-out).

Nieuwe voorspelling
Als zich schandalen blijven voordoen in beursgenoteerde ondernemingen - die voorspelling durf ik aan - en die schandalen komen vervolgens ook aan het licht - en die voorspelling ook, mede onder invloed van verruimde klokkenluidersregelingen -, zal het aantal Nederlandse claimstichtingen dat zich erop richt om tot een goede schadeafwikkeling voor gedupeerde aandeelhouders te komen, fors zo niet exponentieel toenemen. Misschien is dit niet zozeer een voorspelling als wel een open deur, zeker nu er naar verwachting wetswijzigingen op stapel staan die de mogelijkheden van de collectieve actie en de collectieve afwikkeling verder zullen verruimen (onder andere door in de collectieve actie ook concrete schadevergoedingsclaims toe te laten). De Minister van Veiligheid en Justitie heeft aangekondigd een daartoe strekkend wetsvoorstel in het voorjaar 2016 aan de Raad van State aan te bieden.

Over 4 jaar maar weer eens kijken hoe de vlag er dan bij hangt.

Frans Knüppe
Arnhem, 25 februari 2016