Artikel 11 Auteurswet sluit specifieke geschriften uit van bescherming van auteursrecht: het gaat om wetten, besluiten en verordeningen, rechterlijke uitspraken en besluiten. Deze moeten immers zo ruim mogelijk verspreid kunnen worden, in het openbaar belang. De troonrede is echter niet eenvoudig onder een van deze categorieën te scharen. Het is immers een beleidsstuk, zonder enige bindende kracht, doch wel op grond van art. 65 Grondwet voorgeschreven.
Spoor heeft erop gewezen dat op grond van artikel 15b Auteurswet de troonrede als zodanig niet auteursrechtelijk beschermd is (zie J.H. Spoor, BIE 2000, p 339). Artikel 15b Auteurswet bepaalt kort gezegd dat er geen inbreuk kan worden gemaakt op werken openbaar gemaakt door 'de openbare macht', tenzij het auteursrecht daarop uitdrukkelijk is voorbehouden.
Veelal zal de inhoud van de troonrede als beschermd 'werk van letterkunde' hebben te gelden. Minister-president Rutte schrijft de concept-tekst van de troonrede op basis van bijdragen van de andere ministers. De ministerraad stelt uiteindelijk de troonrede vast voor Prinsjesdag. Overleg met de Koning vindt tussentijds ook plaats. De wijze waarop de woorden in de tekst zijn gekozen en hoe deze vorm krijgen in het stuk, brengen de eigen intellectuele schepping ervan tot uitdrukking. Bijvoorbeeld in de volgende passages:
De Nederlandse economie toont zich veerkrachtig. Het is hoopgevend dat, na een aantal jaren van krimp en stijgende werkloosheid, ons land voorzichtig weer de weg omhoog vindt. Het overheidstekort daalt in 2015 naar verwachting tot 2,2 procent van het bruto binnenlands product. Daarom zijn geen nieuwe bezuinigingen nodig en hoeft voor ongeveer een miljard euro aan eerder voorgenomen lastenverzwaringen voor burgers niet te worden doorgevoerd.
(...) In vergelijking met veel andere landen blijft de economische uitgangspositie van ons land sterk. Met een blik op mondiaal toonaangevende topsectoren als landbouw en voedsel, logistiek, de creatieve industrie en water is er zeker reden tot optimisme (...)
Om de innovatiekracht van ons land te versterken, stelt de regering een 'toekomstfonds' in voor kredietverlening aan innovatieve mkb'ers. De rendementen van het fonds komen beschikbaar voor uitgaven aan fundamenteel en toegepast onderzoek. Deltatechnologie is een van de innovatieve sectoren waarin ons land internationaal koploper is.
De aanpak van onnodige regels die ondernemers en particulieren in de weg zitten, blijft een belangrijke doelstelling van het regeringsbeleid.
De troonrede wordt in de Staatscourant gepubliceerd zodat de tekst op Prinsjesdag officieel beschikbaar is. Op de site van de overheid is de tekst bovendien in z'n geheel terug te lezen. Op basis van het voorgaande is dus verdedigbaar dat de troonrede openbaar wordt gemaakt door of vanwege de openbare macht, zoals toepassing van art. 15b Aw eist. Van belang hierbij is mogelijk ook dat het een publieke taak is om deze te publiceren.
Ten slotte valt er zo snel ook geen uitdrukkelijk voorbehoud terug te vinden bij de relevante stukken van vandaag. Sterker nog, de tekst van de troonrede is op de site van de overheid vrij toegankelijk. Er staat bij de copyright notice aldaar aangegeven dat tenzij anders vermeld de Creative Commons zero verklaring (CC0) van toepassing is. De Staatscourant heb ik ten tijde van het schrijven van deze bijdrage nog niet kunnen checken.
Kortom, de tekst van de troonrede lijkt weliswaar auteursrechtelijk beschermd maar bij gebreke van een uitdrukkelijk voorbehoud staat verdere openbaarmaking of verveelvoudiging daarvan vrij.
